Grad na Juhoru stariji od Troje i Vavilona

Praistorijski Srbi sa Juhora, Velikog Vetrena, iz Srednjeg Pomoravlja, Levča, Temnića, Belice i Kulajne ostavili su svojevrsnu arheološku baštinu, civilizacijsku i kulturološku tekovinu od izuzetnog značaja i vrednosti. Da spomenemo samo one važnije nalaze: šakaste grivne „tipa Juhor“ – jedinstvene u svetu, zatim juvelirske i umetničke predmete, izuzetne finoće, koji su ručno izrađivani ili liveni u radionicama i livnicama širom ove planine, potom ističemo keramiku iz paleolita, neolita, bronzanog i gvozdenog doba, često posebnih odlika i sa originalnim lokalnim elementima, zatim ukazujemo na kulturne grupe Ostrikovac, Majur, kao i na Paraćinsku kulturnu grupu, čiji se uticaj osećao i na levoj obali Velike Morave…

Misteriozne kamene građevine na Juhoru, podno Velikog Vetrena, mogle su biti kultna mesta, ali i praistorijske (al)hemijske laboratorije za ispitivanje rude bakra, zlata, platine, kao i za stvaranje drugih legura (bronza, mesing), a možda su služile i kao prve opservatorije. Ostave ili skrivnice sa dragocenostima od bakra, zlata i srebra, zatim oružje i oruđe iz kamenog, bakarnog, bronzanog i gvozdenog doba, brojne „pećine“ – kao i prva rudarska okna još iz eneolita, imaju poseban značaj. Strateški je vrlo zanimljiv i prsten manjih gradskih utvrđenja oko Juhora, jer sa svakog od njih se vidi najviši vrh Veliki Vetren, sa kojim su očito bili u komunikaciji i imali odbrambeni značaj za praistorijski juhorski grad, jedan od najstarijih balkanskih i svetskih gradova.

Toponimi, hidronimi i oronimi, sa sanskritskom korenskom morfemom: Juhor, Veliki Vetren, Obrež, Glavica, Presloš, Medvođe i drugi, žive i danas u narodu ovog kraja kao svojevrsni dokaz starosti našeg starosrbskog, raško-belaškog jezika.

I na kraju – grad na Velikom Vetrenu iz Prasrbskog doba, stariji od Troje i Vavilona, sa burnom desetmilenijumskom istorijom, predstavlja posebnu arheološku baštinu, koju tek treba obelodaniti, tako da s punim pravom možemo već sada govoriti o jedinstvenoj–Juhorskoj praistorijskoj kulturi, kao svojevrsnom arheološkom, civilizacijskom i kulturološkom fenomenu, koji strpljivo čeka svoj trenutak istine.

Juhor i sam po sebi jeste najveći arheološki lokalitet u
Srbiji. Gotovo na svakom kvadratnom kilometru ove planine mogu se naći, i nalaze se, novi istorijski i materijalni dokazi života u praistoriji, opisani u ovoj knjizi, kao i oni koje nismo stigli da spomenemo, prostorno su udaljeni jedni od drugih ne više od dva-tri kilometra. Najčešće i manje. A to blago nema ni jedna druga planina u Srbiji.

Nažalost, ovoj planini u srcu Pomoravlja i Srbije, najvećem arheološkom lokalitetu, dugom dvadeset i širokom petnaest kilometara, sa pripadajućim naseljima u podgorju, nije posvećena odgovarajuća pažnja arheologa. Zašto se juhorska praistorija i šire rečeno moravska kultura, kao nerazdvojni delovi vinčanske civilizacije, sklanjaju iz žiže javnosti?

O tome, i još o mnogočemu tajanstvenom, skrivenom, pogrešno predstavljenom ili namerno loše protumačenom, govorićemo u ovom delu.

GEOGRAFSKI POLOŽAJ PLANINE JUHOR

Juhorom se naziva lanac zaobljenih brda koji se pruža pravcem sever-jug od Đurđevog brda kod Jagodine do Bačine i Orašja na jugu, u Temniću. Dugačak je dvadeset, a širok deset kilometara. Na zapadu Juhora protežu se Gledićke planine, a na jugu oko Stalaća (stara oblast Zagrlata) Mojsinjske planine. Severno od Juhora dominira Crni vrh, a na istočnoj strani ove planine pruža se plodna moravska ravnica, žitnica centralne Srbije. Najviši vrh Juhora je Veliki Vetren (774), zatim Mali Vetren, Dobra voda i Odžinac.

Juhor pripada porodici rodopskih planina, odnosno predstavlja njihovu najistureniju tačku na severu Balkana. Planina se sastoji od kristalnih škriljaca, jednim značajnim delom od granitnih stena, a sam vrh Veliki Vetren je od gnajsa.

PLANINSKI MEGAPOLIS IZ VREMENA STARČEVAČKO-VINČANSKE KULTURE ILI JOŠ STARIJEG PRASRBSKOG DOBA

Na najvišem vrhu planine Juhor, Velikom Vetrenu (774), drevni medski Srbi Moravci, ili „narod Morava“, kako se pored ostalih imena, spominje u stranim praistorijskim spisima, podigli su grad koji je mnogo stariji od Vavilona i Troje. Grad-naselje na najvišem vrhu Velikom Vetrenu, za sada je jedini planinski megapolis iz Prasrbskog doba u Velikom Pomoravlju, jer sve do sada otkrivene praistorijske metropole Drenovac, Paraćin i Supska su ravničarska naselja iz pomenutog perioda. I dr Dragoslav Srejović, tvrdi da je Vinčanska kultura „…posedovala teritoriju veću od bilo koje druge neolitske kulture u Evropi, a pojedina njena naselja, na primer Vinča, Potporanj, Selevac ili Divostin, premašivala su veličinom i brojem žitelja, ne samo sva istovremena neolitska naselja, već i prve gradove koji su znatno kasnije nastali u Mesopotamiji, Egeju i Egiptu“./2

A najnovija arheološka istraživanja u Srednjem Pomoravlju to i potvrđuju, jer su u ovoj kotlini otkriveni praistorijski megapolisi u-Supskoj, Paraćinu i Drenovcu, na razdaljini od tridesetak kilometara. Svako od ovih naselja prostiralo se na površini od 20 do 50 i više hektara. Kada se i Juhor bude u potpunosti istražio, imaćemo još jedan dokaz – planinsku metropolu iz drevne srbske kulture. Dr Dragoslav Srejović/ 2a navodi podatak da je današnja Srbija, dva puta bila kulturno središte Evrope. Prvi put kada su postojale zajednice ribara i lovaca (Lepenski Vir), a drugi put za vreme neolita i zemljodelske kulture (Vinčanska kultura). Inače, Vinčanska kultura je najveća praistorijska kultura Evrope i spada u najrazvijenije kulture svoga doba. Njeno područje je bilo jedinstveno u ekonomskom i duhovnom smislu i prostiralo se orijentaciono od Skoplja do Budima i od Sofije do reke Bosne. To je originalna srbska kultura po svim svojim karakteristikama, proistekla iz starije srbske – tzv. Starčevačke kulture, koja je, pak, nasledila još stariju kulturu Lepenskog vira. Prvi sledeći planinski centar, posle Juhora, u periodu starijeg neolita, a pravcem prema Beogradu, bio je Žrnov, na vrhu Avale kod Beograda. Ruda cinabrita u to vreme je vađena iz avalskog rudnika „Šuplja stena“, i bila je istovremeno: antiseptik, sedativ, materijal za pravljenje boje za tkanine i keramiku, što znači da je imala izuzetno važnu ulogu u čovečanstvu Prasrbskog doba. U rudniku su radile uglavnom žene, što se može prepoznati kod Dioskordijusa i Plinija, a zaštitnica cinabarita bila je boginja Serbona, koju su Grci preimenovali u Artemidu./3

Međutim, o juhorskom eneolitskom naselju-gradu se ne govori, a u uskim naučnim krugovima ta činjenica se prećutkuje, uprkos prvim, jasnim i intrigantnim

materijalnim dokazima. Na Velikom Vetrenu, rekognosticiranjem se utvrdilo da je to višeslojni lokalitet, gde su pronađeni predmeti iz: bakarnog doba (eneolit), bronzanog i gvozdenog doba, rimskog perioda i srednjeg veka. U dokazni materijal o starosti juhorskog naselja-grada na Velikom Vetrenu, treba uključiti i sve druge mnogobrojne nalaze sa brojnih lokaliteta oko Juhora. Umesto da se srbska arheologija pozabavi ovakvim i njima sličnim lokalitetima, čija starost seže u duboku praistoriju, prenaglašeno se ističe keltsko utvrđenje iz 2. veka pre Hrista, a samo uzgred se spominju materijalni ostaci gradskog naselja iz 6. i 5. milenijuma pre nove ere?! Govoreći o još neistraženom arheološkom blagu Srbije, dr Slaviša Perić, direktor Arheološkog instituta, je rekao: „Malo se zna o tome da Srbija leži na velikom arheološkom blagu, a koje datira iz paleolita i neolita, odnosno starijeg i mlađeg kamenog doba… Kulture paleolita i te kako su ovde bile zastupljene (misli se na prostor Velikog Pomoravlja-prim. M.D.), a istraživanja koja su u toku promeniće kulturnu sliku i Srbije i jugoistočne Evrope“./ 4 Dr Slaviša Perić, arheolog, dugogodišnji je rukovodilac istraživanja starčevačko-vinčanskog naselja Drenovac kod Paraćina. I Juhor leži na još neistraženom arheološkom blagu, o čemu svedoče materijalni, istorijski i lingvistički dokazi, koji govore u prilog tezi da su grad na Juhoru podigli drevni Srbi – autohton narod Moravaca, koji je u dalekoj prošlosti bio deo najvećeg i civilizacijski najrazvijenijeg srbskog naroda – Meda.

STRATEŠKI ZNAČAJ JUHORA

Juhor je planina smeštena između Velikomoravske i Levačke kotline. Na severu se završava Đurđevim brdom kod Jagodine, a na jugu kod Bačine, odnosno kod praistorijskog lokaliteta Đerđelin, u Temniću.

Sa najvišeg vrha Juhora, Velikog Vetrena (774), ujedno i najviše tačke u Srednjem Pomoravlju, kontrolisao se prostor od blizu dve hiljade kilometara kvadratnih, odnosno svi prilazni putevi i kapije Srednjeg Pomoravlja: sa istoka Čestobrodička, sa juga Stalaćka vrata, sa zapada poprečni putevi preko Levča i sa severa prilaz iz Bagrdanskog tesnaca. Na izuzetno dobrom geografsko-strateškom položaju na Velikom Vetrenu, praistorijski juhorski grad imao je i svoje okolne osmatračnice i utvrđenja na dominantnim visovima oko planine: Glavica kod Raševice, Crni vrh, zatim na uzvišenjima u Pajkovcu, Dragoševcu, Beočiću, Sekuriču, Majuru, Potočcu, Županjevcu… Na ovaj način iz grada su kontrolisana kretanja vojske, ali i civilizacijski razvoj ovoga kraja, duž doline Velike i Zapadne Morave, Levča i Belice.

Kada govorimo o megalitskom stubu na Juhoru, moramo se prisetiti još jedne mogućnosti, osim da je služio samo kao izviđačko mesto. Naime, na severu Rusije u ekspedicijama tamošnjih naučnika „nalaženi su i ostaci opservatorija sa megalitskim kompleksima džinovskih stena i stepenica koji otvaraju možda sasvim drugačije pravce istraživanja još dublje prošlosti. Setimo se samo Diodorovog opisa hrama Apolona Hiperborejskog“, piše Vladimir Todorović./5 Možda je megalitski stub na Juhoru nekada i bio opservatorija, mesto odakle su proučavani nebo i nebeska tela, pre svih kretanje Sunca, koje je smatrano božanstvom i drevni Srbi su ga zvali – Jarilo, Jarij (J)Arij, bog Vid, odnosno prvobitni Surija ili Svarog. Megaliti na Juhoru su prirodni fenomen, mada treba biti uzdržan, jer su neke ivice kamena vrlo ravne kao da su ljudskom rukom rađene. „Ponekad priroda napravi konstrukcije koje mogu da liče na ljudsku tvorevinu. Osim na Rudniku u Šumadiji, nešto slično je registrovano i na Juhoru. Međutim, i u slučaju da je prirodna tvorevina, deluje impresivno“, kaže dr Dragana Andonović, predsednik Srpskog arheološkog društva./6 Drevni grad na Juhoru, opasan mrežom osmatračnica, utvrđenja i karaula, predstavljao je izuzetno važan strateški objekat kroz svoju višemilenijumsku istoriju. Na svim pomenutim mestima, arheološkim lokalitetima, postoje materijalni dokazi, nalazi i umetnički predmeti koji svedoče o moćnom juhorskom gradu centralne Srbije i Pomoravlja u dubokoj praistoriji. Za podizanje juhorskog naselja bili su neophodni i drugi osnovni uslovi, a pre svih – voda. Po obodu juhorskog naselja postoji više izvora vode, a izvor Grača ističe u samom juhorskom gradu i čini istoimenu rečicu, dok u podnožju planine ima mnogo izvora, kao i izvora mineralne i lekovite vode: Orašje, Raševica, Trešnjevica, Svojnovo… Duž same planine postoji više od trideset kladenaca: Todorov, Hajdučki, Bakarni, Dobra voda, Zmajevac, Javornica, zatim kladenci kod crkava posvećenih Svetoj Nedelji, Svetom Arhangelu, kod Ivkovačkog manastira, crkveni kladenci u Raševici, Trešnjevici, Potočcu… Juhor je omeđen vodotokovima Velike Morave, Lugomira i Županjevačke reke. Osim ovih povoljnih karakteristika, Juhor ima i značajno rudno blago, koje su moravski Srblji – Srbalji počeli da eksploatišu pre osam-devet hiljada godina, otprilike u isto vreme kada je otvoreno i prvo rudarsko okno – Rudna glava kod Majdanpeka, zatim Praorija, rudnici na Rudniku i druga okna širom Srbije. I na Juhoru su postojali rudnici bakra – Bakarni kladenac, Široka valoga i predeo Žikina ruda. Platina se vadila u predelu Platinski potok i Platinska strana, a ruda gvožđa kopala se u predelu Metalište. Rudište granita postoji između Jovca i Raševice. (U 20. veku eksploatisan je i rudnik grafita iznad Sinjeg Vira, a u pravcu sela Kolare-Jovac i rudnik feldspata, zatvoreni 1952. godine). O rudnom bogatstvu planine Juhor pisao je i dr Jovan Cvijić: „Po svom sastavu Juhor je vulkanska planina i u svojoj unutrašnjosti krije značajno rudno bogatstvo što je poznato još od tribalskih, keltskih i rimskih vremena, iako se danas rudarski ne eksploatiše“. /7 I opet vidimo da se ponavlja ista priča: u drevnu srbsku istoriju sme da se zadire najdalje do Tribala, Kelta i Rimljana. Toga se držao i jedan tako glasovit naučnik kao što je Jovan Cvijić. To nas opet vraća na davno izrečen zaključak – da zatiranje autohtone srbske istorije intenzivno traje više od dva veka.

SKRAĆIVANJE SRBSKE ISTORIJE

Grad na Velikom Vetrenu, najdominantnijoj koti u centralnom Pomoravlju, otkriven je 1997. godine i od tada je u žiži javnosti, ali isključivo kao najveći lokalitet i utvrđenje Kelta na Balkanu, podignuto u 2. veku pre Hrista. Iako arheološki nalazi govore da je naselje na Juhoru postojalo još u Prasrbsko doba, te da je samim tim praistorijski grad na Velikom Vetrenu po svom postanku najstariji, čak stariji od Troje, Vavilona i drugih velikih srbskih gradova u dalekoj prošlosti, preko tih podataka se olako prelazi i oni se zanemaruju.

Ta neosporna materijalna činjenica o postojanju života i grada na Velikom Vetrenu u bakarnom dobu, najmanje oko 6 hiljada godina pre nove ere, a verovatno i ranije, svesno se prenebregava, prećutkuje i zatura u tamu zaborava. Očigledno je da se i na ovom primeru radi o svojevrsnom „skraćivanju i prepakivanju srbske istorije“, i da se veličanstvena srbska povest ili pametarnica, srbska civilizacija i kultura ne smeju dublje istraživati (kao što i naglasi dr Đorđe Janković u predgovoru), niti izučavati dublje od vremena Tribala i Kelta, to jest u istraživanju srbske prošlosti, ne sme se ići duboko u srbsku povest ili pametarnicu, već samo onoliko koliko su svojevremeno naznačili Jireček i Kanic u svojim delima. Obojica stranci, po zadatku, i unapred utvrđenoj konstrukciji, pisali su srbsku „zvaničnu istoriju“. Nisu bili naklonjeni da o njoj govore objektivno, tako da su sve arheološke i istorijske lokalitete uglavnom pripisivali rimskom periodu.

U tome je prednjačio Feliks Kanic, smeštajući i najdrevnije lokalitete u Srbiji, uglavnom, u eru romejske (rimske) dominacije na Balkanu. Tako je uradio i kad su u pitanju Juhor i Veliko Pomoravlje: „Na zapadnoj obali Morave uzdižu se strme strane Juhora, na kojima se još vide ostaci rimskih i srednjevekovnih gradova i oko kojih se pletu mnoge romantične legende“/8 Iz tih razloga, ali i zbog opšte političke globalizacije i poništavanja nacionalne istorije, koja je uveliko na delu, zatim prisvajanje, zaboravljanje i uništavanje nacionalnih povesti, posebno najstarije – srbske, po svoj prilici i drevni grad na Juhoru, pominjaće se samo kao keltsko utvrđenje. Time se „zapečaćuje“ prava istina o drevnom juhorskom gradu, jednom od najstarijih naselja Srba na Balkanu, ali se na taj način istovremeno poništava i značajan deo opšte istorije Srba, najstarijeg naroda bele rase – od kojeg se razvio današnji beli čovek – evropeid.

PODDUNAVSKA SRBIJA I POMORAVLJE –

KOLEVKA BELOG EVROPEIDA

A da je poddunavska Srbija „kolevka naroda“, potvrđuju nam i najveći naučni autoriteti. Dr Svetislav Bilbija u delu „Staroevropski jezik i pismo“ kaže: „Lepenski vir predstavlja Podunavlje – kolevku iz koje je u istorijskom vremenu potekao evropski beli čovek. Raseljavanje i širenje iz Podunavlja trajalo je hiljadama godina“. /9 U svojoj studiji „Zagrebačka mumija“ Svetislav Bilbija dalje tvrdi:„Balkansko poluostrvo je prvi naseljeni region i on predstavlja odskočnu dasku za dalje naseljavanje Evrope… Ime Rasi i posesivni oblik rašanski je staro i verovatno se nikada nije menjalo“./10 „Narodi koji sada naseljavaju Balkan su ostaci plemena Rašani koji su tu od najstarijih dana i nikada se nisu potpuno iseljavali, već su u osnovi ostali na pradedovskim prostorima. Jedini izuzetak su Grci, koji su kasnije naselili antički prostor“,/11 smatra dr Relja Novaković, u delu „Karpatski i likijski Srbi“. U istom delu dr Relja Novaković dalje navodi: „Srbi su ostali Srbi kroz milenijume. Verovanje Srba, njihova sadašnja pravoslavna vera najviše se poklapa sa rašanskim shvatanjem zagrobnog života i „carstva nebeskoga“, što se kod Srba spominje i u narodnoj pesmi“. „Na osnovu toga zaključujemo da Srbi spadaju u najstarije narode u istoriji“, tvrdi dr Relja Novaković.

Dakle, za današnju „zvaničnu“ arheologiju i istorijsku nauku, istraživanje istorije najstarijeg naroda je nezanimljivo, iako se radi o periodu dugom desetine milenijuma, to jest o vrlo dubokoj prošlosti Srba. Sve drugo, beznačajnije i efemernije, je „zanimljivije“, jer se time budućim srbskim naraštajima uliva u glavu da ovde njihovih predaka nije ni bilo, sve do navodnog doseljavanja Slovena na Balkan 612. godine Hristove ere, a u vreme cara Iraklija, i da je srbska istorija provincijalna, beznačajna, samo jedan mlaki vremenski plićak, pun krvi i stradanja, za koja su, naravno, opet krivi upravo njihovi preci.

ZAŠTO SE PREĆUTKUJU NALAZI IZ BAKARNOG DOBA?

Kada je u pitanju juhorsko naselje, odnosno prasrbski starčevačko-vinčanski grad na vrhu Velikog Vetrena, može se pouzdano govoriti na osnovu arheološkog materijala pronađenog prilikom površinskih otkopavanja zemljišta. U pitanju je keramika iz Prasrbnskog doba, ali i drugi brojni nalazi, koji se ne spominju i o njima se ćuti u arheologiji. Zašto nisu rađena i vertikalna otkopavanja na Juhoru?- pitanje je na koje naslućujemo odgovor, jer pretpostavljamo da stvarni razlog leži upravo u sakrivanju drevne srbske istorije ovoga kraja, jer bi se verovatno tom prilikom stručnjaci susreli sa vrlo neprijatnim dokazima za „zvaničnu“ arheologiju. Do sada je na Juhoru prepoznat materijal iz paleolita, eneolita, bronzanog i gvozdenog doba, kao i iz rimskog perioda. Vrlo je čudno što arheološka nauka detaljnije ne objašnjava i ne pokazuje transparentno sve nalaze iz paleolita, bakarnog doba, dakle iz originalne vinčanske kulture Srba, kada je strujao i bujao život na vrhu planine Juhor, nego arheološki stručnjaci odmah počinju da što podrobnije objašnjavaju bronzano i gvozdeno doba, rimski period, srednji vek i tursko vreme. Naravno, da nas raduje činjenica što je otkriće grada iz keltskih vremena pozitivno odjeknulo u Evropi, jer su Sorbi, Sorbisci (Skordici ili Kelti) samo jedna grana velikog srbskog narodnog stabla, a što su Ilija M. Živančević, dr Ranka Kuić i mnogi drugi stručnjaci, to i naučno dokazali u svojim istraživanjima, o čemu ćemo opširnije govoriti na narednim stranicama. Pa ipak, ne razumemo ravnodušnost srbske arheološke nauke prema najdrevnijim dokazima postojanja života na Juhoru, planini u srcu Srbije i Helmskog (Balkanskog) poluostrva, odnosno Prve Evrope, po rečima dr Marije Gimbatus. Šta je senzacionalnije otkriće: naselje na Juhoru od pre deset hiljada godina ili keltska tvrđava sagrađena oko 150 godina pre Hrista? Time ne poričemo značaj ovog drugog otkrića. Pitamo se samo šta treba više da raduje arheološku nauku u Srbiji: materijalni dokazi o životu na ovoj planini, stari najmanje deset milenijuma ili oni koji su stari „tek“ 2150 godina, gledano iz današnje perspektive, odnosno vremena nastanka ove knjige?

POZNAJU SE I BEDEMI JUHORSKOG UTVRĐENJA

Na najvišem vrhu Juhora – Velikom Vetrenu, život je strujao još u Prasrbskom dobu, bakarnom periodu- eneolitu što potvrđuju keramički i drugi prećutani nalazi iz tog perioda. Malo niže Velikog Vetrena, na zapadnoj strani Juhora, nalazi se još jedan lokalitet iste starosti kod sela Sekuriča. Ova dva nalazišta upućuju na zaključak da su i u tom praistorijskom periodu planina Juhor i njeno podnožje bili naseljeni, i da su pored ova dva lokaliteta postojala i mnoga druga praistorijska naselja na ovoj planini, ali celovitija istraživanja u tom smeru nisu obavljana. Mesta: Crkveni kladenac, Grujin i Slatina iznad Raševice, Aleksicki klik, takođe, potiču iz prasrbskog doba, starčevačko-vinčanske kulture, kao i lokaliteti Dobra Voda, blizu Velikog Vetrena, Ostrikovac, Majur, Loćika, a arheološki materijal iz bronzanog i gvozdenog doba iskopava se na mnogim mestima na Juhoru i oko njega, čime se potvrđuje kontinuitet jedinstvene juhorske kulture.

Na Velikom Vetrenu nazire se gradski bedem, odnosno poznaje se po konfiguraciji terena, ali on nije otkopavan, niti dubinski istraživan, osim što su radnici „Srbijašume“ buldožerom nehotice izrovali mali deo bedema nekropole pre desetak i više godina.

Da li su Srbi u Prasrbskom dobu, pre deset milenijuma gradili gradove? Ilija Živančević pojašnjava gradski sistem gradnje kod Srba, odnosno Slovena: „Kod Slovena (Srba), kod kojih je gradski sistem bio neobično razvijen, grad je bio opasan ogradom ili od zemlje ili od kolja“./12 To drevno srbsko iskustvo kasnije je koristio i Cezar. Njegov sistem cippes — postoji i danas. Latinska reč cippes je nastala od srbske reči, cepke-cepanice, kolje, plot“. (De bello gall. VII, 73)./13 Čak i početkom 19. veka u borbi za oslobođenje od Turaka, Srbi su koristili drevno iskustvo svojih predaka i svoje rovove, bedeme i šarampove utvrđivali koljem i plotom. Kada bi se beden ili bedem grada na Velikom Vetrenu istražio u potpunosti po dubini, susreli bismo se, najverovatnije, sa prvobitnim srbskim utvrđenjem, prvim najstarijim gradom na Juhoru. Kelti su u vreme svog prestiža, verovatno samo iskoristili tu prastaru srbsku utvrdu i svoje utvrđenje dozidali i učvrstili kamenjem iz neposredne okoline, načinivši ovaj dun još sigurnijim.

CELINE GRADA NA VETRENU I OKO JUHORA

Veliki Vetren je jedno od najvećih keltskih utvrđenja koje arheologija do sada poznaje. To je i lokalitet najsloženiji po svojoj strukturi. Na prostoru od deset-petnaest hektara nalaze se utvrđena akropola (grad), podgrađe i groblje. Za istraživače dublje prošlosti grada na Velikom Vetrenu, vrlo je bitna konstatacija da je juhorski lokalitet najsloženiji po svojoj horizontalnoj strukturi. Svakako da jeste, i ne samo po horizontalnoj, već verovatno i po vertikalnoj ravni, ali dubinsko istraživanje, nažalost, još uvek nije urađeno. Vertikalna stratigrafija grada na Velikom Vetrenu je još uvek velika nepoznanica. Dubinski kulturni slojevi bi svakako otkrili pravu istinu o starosti ovog naselja-grada iz Prasrbskog doba. I dalje se ne zna koliko kulturnih slojeva ima na Velikom Vetrenu. Naprimer, u Drenovcu, na starčevačko-vinčanskom lokalitetu, praistorijskoj metropoli, nailazi se na kulturne slojeve i na dubini od 7-8 metara. Veliki Vetren, kao planinski megapolis iz istog vremena, verovatno će nam jednoga dana, iz svoje utrobe, pružiti nove dokaze o autentičnosti drevne srbske kulture, civilizacije, prve metalurgije i industrije na svetu, kao što je i svetske naučnike prijatno iznenadio Blagotin, selo koje pripada Levču, ali u trsteničkom kraju. Na ovom lokalitetu nađeni su arheološki dokazi da je pšenica u Srbiji, odnosno na Helmu (Starom Balkanu) gajena još 10000 godina pre nove ere kao autohtona žitarica. Arheološka ekipa na čelu sa dr Svetozarom Stankovićem, utvrdila je da su se prvi hlebovi pravili u Blagotinu 3000 godina pre nove ere, a ne u Uru, kako se do sada verovalo. I zato „Mala Azija nikako ne može biti kolevka kultivisanog načina gajenja žitarica što je sada i arheološki dokazano“./14

Istraživanja na mestu Mali Blagotin, u Levču kod Trstenika, otkrila su i prvi zidani hram u istoriji čovečanstva, koji se nalazi na trgu blagotinskog praistorijskog naselja. Hram je zidan, prema proceni arheologa, 6000 godina pre nove ere i imao je prečnik 30 metara. U južnom delu blagotinskog hrama pronađene su i dve skulpture boginje „Velike majke“. Donji deo skulpture ima jako naglašene gluteje sa kraćim nogama što predstavlja ženski princip – praroditeljku, dok gornji deo skulpture predstavlja glavu jelena, odnosno muški princip, koji je na početku oličavao Svarog, drevno srbsko božanstvo. Ove figure su ostavština neolitskog PraSrbina za budućnost, i u toj figuri je sadržana sva filozofija ljudskog življenja. Na blagotinskom naselju pronađeni su alati, sečiva, igračke i darovi u obliku nakita iz Pensilvanijskih Alpi, što nam kazuje da je ovaj hram u Blagotinu bio veliki religijski centar ne samo za Balkan, već i za narod cele Stare Evrope, koji se ovde okupljao u određeno doba godine. Blagotin je bio veliki grad i svetilište, imao je oko stotinu stambenih objekata, i bio je ispresecan ulicama, koje su se slivale ka glavnom trgu, na kome se nalazio najstariji zidani hram (dig) na svetu. Najverovatnije da je u praistorijskom Blagotinu stanovao viši svetovni i duhovni sloj, pa tek sada postaje mnogo jasnije zašto je dr Ranka Kuić protumačila reč – Blagotin – kao „mesto ispod predvodnikove (vođine) tvrđave“. Naime, Redakcija Naučnog programa Televizije Beograd zamolila je svojevremeno dr Ranku Kuić da protumači nazive nekih mesta u Srbiji, na kojima su arheolozi našli ostatke praistorijskih kultura. „Zamolila sam da mi ne kažu šta su pronašli, a ja ću proučiti nazive tih mesta i reći im šta znače. Tražili su da im objasnim upravo reči Bagrdan, Juhor i Blagotin. Rekoh, Bagrdan predstavlja mnoštvo čopora konja i ljudi, Juhor je granična oblast sa jelenima, a Blagotin bi trebalo da se nalazi ispod predvodnikove tvrđave“, zabeležila je dr Ranka Kuić./15 Dakle, na osnovu rečenog, možemo pretpostaviti da se na najvišem vrhu Juhora – Velikom Vetrenu, nalazila predvodnikova-vođina tvrđava.

Praistorijski grad na samom vrhu – Velikom Vetrenu zauzimao je površinu od nekoliko kvadratnih kilometara, i bio je zaštićen bedemom. Grad je imao dve kapije – istočnu i zapadnu. Na nižim kotama Velikog Vetrena, na terasama, postojala su podgrađa, odnosno manja prigradska naselja. U tom delu, na više mesta vidljivi su zaista impresivni kameni objekti. Istraživači Velikog Vetrena smatraju da su to bila svetilišta ili grobovi.U gvozdenom dobu, koje počinje oko 1000-800 godina pre nove ere, prema podeli istorijskih epoha od strane „zvanične istorije“, grad na Juhoru je imao jak prsten manjih, ali čvrstih utvrđenja u mestima: Raševici, Pajkovcu, Beočiću, Potočcu, Bačini, Orašju, Sekuriču, Dragoševcu, Obrežu, Bošnjanu, Maskaru…Svako od pomenutih, ali i nepomenutih, manjih utvrđenja oko planine Juhor imalo je svoja podgrađa, o čemu svedoče brojni arheološki nalazi i ručno izrađeni predmeti, počev od vremena prastarčevačke i vinčanske kulture, preko bronzanog i gvozdenog doba. Juhor je u praistoriji Srba bio vrlo gusto naseljen, utvrđen i bogat rudnim i svakojakim drugim bogatstvom. Skoro sedam hiljada godina pre dolaska Kelta na Juhor, koji su ovde, prema mišljenju „zvanične“ istorijske nauke, stigli u 2. veku pre Hrista, već je postojala i razvijala se vrlo visoka srbska civilizacija, tehnički i tehnološki najnaprednija u Evropi, a trgovački karavani sa Juhora su odnosili tovare dragocenosti na sve strane sveta: nakit, opremu za konje, oružje i oruđe, sve to izrađivano u brojnim radionicama i topionicama metala, oko kojih su nicala srbska naselja, čije tragove nalazimo širom Juhora i u njegovom podnožju.

NAJSTARIJI ARHEOLOŠKI LOKALITETI NA JUHORU I U PODNOŽJU PLANINE

Juhor je jedna od najzanimljivijih planina centralne Srbije u arheološkom smislu, kao što se vidi, i na njenim padinama, kao i podnožju, postoje materijalni dokazi o postojanju života od najranijih vremena: paleolita, neolita, mezolita, starčevačke, vinčanske, bronzane i kulture gvozdenog doba, preko rimskih ostataka do srednjeg veka. Juhor je sam za sebe najveće arheološko naselje, verovatno u celoj Srbiji. Na razdaljini od dvadesetak kilometara, nalazi se na stotinu arheoloških lokaliteta iz svih istorijskih perioda, isto toliko pećina, starih rudarskih otvora, na desetine utvrđenja i kamenih gradova i kula, gradišta i gradina… Nažalost, Juhor još uvek nije zvanično i detaljno istražen, već očigledno samo u manjoj, i nedovoljnoj meri. Nadalje u ovom tekstu, opisaćemo najstarije arheološke lokalitete koji na direktan način svedoče o starosti juhorske kulture, drevnoj civilizaciji Srba Moravaca, o počecima i razvoju, najpre „kamene industrije“, potom metalurgije, privrede i umetnosti u moravskom koridoru, gde je cvetala kultura istovremeno kada i u Lepenskom viru, Starčevu, Vinči, Banjici… U Srednjem Pomoravlju, odnosno u Paraćinsko-jagodinskoj kotlini, do sada su otkrivena tri velika praistorijska lokaliteta – „praistorijski megapolisi“, kako ih arheolozi nazivaju: u Supskoj kod Ćuprije, Paraćinu i u Drenovcu. Svi ovi lokaliteti se nalaze na desnoj obali Velike Morave, u ravnici, samo je juhorski grad na Velikom Vetrenu, leva obala Morave, bio jedina planinska praistorijska metropola u ovom kraju, i u to doba. Sledi opis juhorskih i podjuhorskih lokaliteta: Svojnovo:Paleolitsko naselje kod današnjeg Svojnova, nalazilo se u potolini i zavetrini kod ušća Mininog i Crkvenog potoka, a u samom centru sela, kod današnjeg doma kulture, nekada zadružni dom, iskopana su sečiva iz mlađeg kamenog doba, što govori da je u praistoriji baš u centru današnjeg naselja bilo praistorijsko naselje juhorskih Srba. Ispod sela Svojnova, na obali Morave, arheolozi su pronašli predmet iz praistorije – dugo, tanko, neretuširano sečivo iz perioda eneolita./16

Kameni nož praistorijskih Moravaca, pronađen kraj Morave, ispod sela Svojnova, koje je najbliže vrhu Velikom Vetrenu (Jagodinski muzej)

Posebno je zanimljivo dugo sečivo od okresanog kamena sa usadnikom za dršku, takođe, iz perioda eneolita. Slične kamene alatke iz istog perioda pronađene su i na lokalitetima: Dobra Voda, blizu Velikog Vetrena, kod Ostrikovca, Majura, Loćike, odnosno i na istočnoj i na zapadnoj strani juhorske podgorine. Muzej u Jagodini raspolaže sa 357 inventarisanih i nekoliko stotina neinventarisanih predmeta iz eneolita.

Raševica – lokalitet Crkveni kladenac: Na osnovu kamene sekire pronađene kod Crkvenog kladenca u predelu Sastavci, ispod Juhora, posigurno se može govoriti o postojanju naselja iz kamenog doba. Ova kamena sekira-bat je izuzetno fine obrade iz perioda „praistorijske kamene industrije“ na Juhoru. Zapadno od ovog lokaliteta i Juhora, u regiji Levač pronađeno je još nekoliko sličnih sekira za lov, koje se mogu videti u jagodinskom muzeju.

Lokalitet Grujin: Na levoj obali Velikog potoka, u predelu koji se zove Grujin, u blizini kamenog majdana, Dobrivoje Jovanović Dobrica je, pronašao kamenu sekiru, istoga oblika i iste finoće u obradi, kao na slici. Kamen je izuzetne tvrdoće, poput onoga iz obližnjeg majdana, zelenkaste boje-kamišast. Nažalost ovaj lokalitet nije zvanično ni registrovan, iako za to postoje jaki arheološki razlozi. Naime, na istom lokalitetu, gore pomenuti Dobrivoje Jovanović, je pronašao i sekiru od bronze/mesinga, izuzetne vrednosti i visoke umetničke obrade, koja je posle čišćenja dobila sjaj i žutu boju, jedinstven praistorijski predmet.

Izgled kamene sekire sa lokaliteta Crkveni kladenac, iznad sela Raševice, pod Juhorom (privatno vlasništvo). Sličnu kamenu sekiru-bat pronašao je i Dobrivoje Jovanović u predelu Grujin

Raševica – Slatina: U Slatinskoj mali pronađen je i keramički ćup iz neolita, što nas navodi na zaključak da je na ovoj lokaciji postojala pristorijska nekropola, a pored nje i naselje – akropola. Naselje Slatina imalo je neverovatno dug kontinuitet naseljenosti – sve do prve polovine 19. veka. Na toj južnoj strani Slatinske male, iznad izvora sumporovite vode – Slatine, poslednji stanovnici su sišli malo bliže Raševici tek početkom 20. veka. Lokalitet Slatina pripada neolitu – starčevačkoj kulturi i na tom potesu su pronalaženi i drugi predmeti iz tog perioda, ali i iz gvozdenog doba, saznajemo od Radovana Petrovića i Sonje Perić, arheologa Zavičajnog muzeja u Jagodini. Možemo sa sigurnošću tvrditi da je Slatina jedno od najstarijih naselja u dolini Velike Morave, pored grada na Velikom Vetrenu, ali i Srbije, i njena starost se može ravnati sa praistorijskim megapolisima na lokalitetima u Drenovcu, Paraćinu i Supskoj. Samo stotinak metara niže Slatine nalazi se savremeno raševičko groblje, što na još jedan način dokazuje kontinuitet naselja Slatinske male, sada u sastavu sela Raševice. Ovde su sahranjivani Srbi Moravci iz kamenog doba, a sahranjuju se i danas.

Raševica – Simonkicka mala: Na desnoj obali Raševičkog potoka, u Simonkickoj mali, šezdesetih godina prošlog veka slučajnim otkopavanjem pronađeno je više keramičkih ćupova, manje veličine, a oni su se mogli otkopati i u obali pored potoka, i u njima su se nalazile nagorele kosti, svedoči Dobrivoje Jovanović Dobrica. I ova nekropola je udaljena od današnjeg seoskog groblja jedva stotinak metara, što opet navodi na zaključak da je na tom potesu postojala velika praistorijska nekropola, a prema njenoj veličini, i veliko praistorijsko naselje – megapolis na levoj obali Velike Morave–teritorija današnjeg sela Raševice. Prema materijalnim nalazima koje poseduje muzej iz Jagodine, ovaj lokalitet pripada dobu tzv. Bronzane kulture, rekli su nam kustosi jagodinskog muzeja Radovan Petrović i Sonja Perić.

Raševica–Macin potok: Macin potok je nastavak istog vodotoka – Raševičkog potoka, i nalazi se istočno od sela, gde je svojevremeno pronađena praistorijska urna. Zbog prirodnih pogodnosti koje taj teren ima, smatra se da je ovde postojalo ravničarsko naselje u praistoriji. Takva naselja imala su obično oko 50 kuća i blizu 200 stanovnika.

Paraćinska kulturna grupa: Sve pomenute nekropole su locirane na rečnim terasama i pripadaju takozvanim nekropolama ravnih polja sa urnama, odnosno nekropolama bronzanog doba. Njihova karakteristika je da nemaju iznad urni nikakva obeležja, a urne su grupisane najverovatnije po rodovskoj pripadnosti. U nauci je poznata Paraćinska kulturna grupa bronzanog doba i ona zahvata srednji tok Velike Morave, donji tok Južne Morave, a na istoku ide do Zaječara. Na zapadu predstavlja srbsku varijantu takozvane Vatinske kulture. „Veoma značajan, međutim, je način sahranjivanja u ovim nekropolama: u pitanju su grobovi sa urnama, gde su spaljeni ostaci pokojnika bili stavljani u sudove, urne, zajedno sa nizom drugih darova: manjih sudova, delom i metalnih predmeta, uglavnom nakita.Takođe su sudovi stavljani i pored urni. Što se pak tiče arheološkog materijala, treba posebno istaći, da keramika Paraćinske grupe, pokazuje, takođe, izvesne veoma zanimljive odlike; sudovi sa jednom drškom sa dugmastim ispupčenjem, koja prelaze preko samog oboda, neposredni su nastavak pojava poznatoj u slatinskoj grupi. Sudovi sa dve drške koje prelaze obod, nekada sa takvim ispupčenjima, predstavljaju, takođe, jednu od najtipičnijih pojava u jugoistočnoj Evropi tokom bronzanog doba“./17

Naselje Raševica: Da je ovo današnje podjuhorsko naselje brujalo od života i u vreme paleolita i neolita svedoče nalazi materijalne kulture u dvorištu Draška Lukića, Stojana Vulkinog i N. Simića. Najčešće se radi o nalazima (keramici) iz perioda vinčanske kulture, potvrdili su nam već pominjani kustosi jagodinskog muzeja. U dvorištu Tomislava Stefanovića pronađena je kamena sekira iz neolita, a na istom lokalitetu, je pronađena i keramika iz metalnog doba, što na još jedan direktan način svedoči o razvijenoj praistorijskoj kulturi na planini Juhor i u njenom podnožju. Prema svedočenju arheologa amatera Tomislava Stefanovića, u dvorištu N. S., prilikom kopanja fundamenta pronađene su antropomorfne figurine sa prenaglašenim ženskim atributima. Nažalost, neznanjem jednog ukućanina, figure su uništene. Bez obzira na ovu okolnost, predmeti koji su tu pronađeni, kao i oni duž obale starog korita Velike Morave, govore u prilog tome da je i ovde u paleolitu postojalo veliko naselje, na levoj obali Velike Morave, koje se pružalo 2-3 kilometra po dužini, u pravcu sever-jug. Ceo taj prostor iz duboke praistorije je i danas naseljen (Donja mala-Topoljak) i preko njega ide jedan od glavnih puteva u selu, a nekada i glavni narodni put duž leve obale Velike Morave.

Tribalske grivne tipa Juhor – jedinstvene u svetu: „Grivne tipa Juhor, načinom kojim su izrađene, dimenzijama i ikonografijom zaista su jedinstvene u svetu i svrstavaju se u najznačajnije predmete bronzanog i gvozdenog doba“, tvrdi Živojin Andrejić./18 Šakaste grivne tipa Juhor nalažene su i u samom drevnom gradu na Juhoru, u Bačini, južno od ove planine, u Sekuriču, zapadno od Juhora (šest livenih grivni), i jedna livena grivna u Ćupriji. Pronađeno je ukupno 52 grivne tipa Juhor, koje su uvek bogato ukrašene, što ih svrstava u poseban etno-kulturni krug“. „Pojava ornamenata na keramici Pomoravlja i na šakastim grivnama i pojasevima se može dovesti u vezu sa Basarabi kulturom. Ova keramika je iznedrila kulturu keramike tipa Ljuljaci – Rača, kojoj pripadaju i nalazi tipa Mramorac, a reč je „o posebnom etno-kulturnom krugu“. Dakle, reč je o Tribalima…

Ornamenti na grivni tipa Juhor. Prve šakaste grivne pronađene su u starom gradu na Velikom Vetrenu. Pronašao ih je jedan meštanin sela Bačine i pokazao Feliksu Kanicu

TRIBALI SU VRLO BLISKI I DARDANCIMA. NAJKARAKTERISTIČNIJI TIP KERAMIKE TRIBALA ZAVRŠNIH FAZA GVOZDENOG DOBA BILE BI ŠOLJE SA TROLISNOM OSNOVOM. SVI ORNAMENTALNI ELEMENTI SA KERAMIKE GVOZDENOG DOBA POMORAVLJA, KOJI SU TRIBALSKI, NALAZE SE I NA ŠAKASTIM GRIVNAMA“./19 „POSEBNO ZANIMLJIVU VRSTU NALAZA PREDSTAVLJAJU, MEĐUTIM, GRIVNE SA PROŠIRENIM ZAVRŠECIMA, TZV. ŠAKASTE GRIVNE, BOGATO UKRAŠENE GEOMETRIJSKIM ORNAMENTIMA A IZVEDENE U TEHNICI LIVENJA ČIJA SE RASPROSTRANJENOST UGLAVNOM KONCENTRIŠE OKO PLANINE JUHORA I U DONJEM POMORAVLJU.SVE OVO UPUĆUJE NA ČINJENICU DA JE POMORAVLJE IMALO SVOJE LOKALNE RADIONICE ZA IZRADU METALNIH PREDMETA OD KOJIH NEKI, KAO GRIVNE JUHORSKOG TIPA, PREDSTAVLJAJU LOKALNU FORMU ZLATARSKE VEŠTINE U TIM KRAJEVIMA“./20

Raševica–lokalitet Metalište: Arheolozi su ga svrstali u gvozdeno doba (oko 1000 godina p.n.e.), mada ni ovaj lokalitet nije ozbiljno proučen, niti istražen, jer postoje indicije da su i ovde rudarstvo i metalurgija bili razvijeni već u sedmom milenijumu pre nove ere. Sam naziv lokaliteta – Metalište – potiče od reči- metal, pa se smatra da je pored gvožđa, i ovde prisutna ruda bakra, pre svega na severnoj strani ove planinske kose, koju Raševčani zovu „srednja kosa“, koja se sa severa spušta u Veliki potok. Na osnovu slučajnih nalaza iz nekoliko grobova, bakarnih novčića i drugog keramičkog materijala, veruje se da je na kosi Metalište postojao i rudnik, verovatno i topionica, kao i rudarsko naselje. Po dolasku Rimljana, Metalište se i dalje koristilo kao rudnik, a možda i kao manja kovnica novca. O tome nam na neki način sugerira Stanoje Mijatović u delu „Temnić…“/21 Mijatović piše da se u blizini velike crkve Svetoga Petra i Pavla u Raševici, „nahodi“ kovani novac – „kostadinke“, u velikom broju. A pomenuta crkva je bila locirana na severnoj strani brda Metalište, blizu starčevačko-vinčanskog naselja Slatine. Pretpostavljamo da je ovde po drevnoj tradiciji bila i kovnica. Istraživač iz Levča Miroslav Simić spominje i „rudnike cara Konstantina“. To nam govori da je Juhor i u prvim vekovima Hristove ere, pa i u četvrtom veku, bio rudarski centar, potom i za vreme cara Dušana, sve do kneza Lazara, jer kod Kanica nalazimo legendu koja govori da je Knez Lazar obilazio rudnike na Juhoru. U doba turske vladavine Srbijom, rudnici na Juhoru, pa i na Metalištu, su zabataljeni.

An (Han): Lokalitet se nalazi ispod sela Potočca, jugoistočno, prema Svojnovu, s obe strane puta Jagodina – Varvarin, i na njemu su vlasnici imanja iskopavali arheološki materijal iz perioda neolita, odnosno vinčanske kulture. Lokalitet je samo rekognisciran, ali obimniji arheološki radovi nisu izvođeni. Ti nalazi materijalne kulture drevnih Moravaca po svojoj starosti porede se sa nalazima iz Drenovca, Paraćina i Supske. Međutim, na lokalitetu An ili Han iskopavani su i predmeti iz vremena tzv. tribalske – srbaljske – kulture.

Momčilov grad: Nalazi se na desnoj strani Velikog potoka, koji izvire u Juhoru, zapadno iznad sela Potočca, na uzvišenju danas poznatom kao Gradište, a arheolozi ga ubrajaju u rano vizantijska, odnosno kasnoantička utvrđenja. Međutim, na istom lokalitetu, stručnjaci iz paraćinskog muzeja su 1982. godine pronalazili i predmete iz gvozdenog i bronzanog doba, kao i tragove šljake, koja sugerira da se tu nalazila i topionica metala. Gradsko naselje – Gradište je po svoj prilici bilo vrlo važno utvrđenje u prstenu utvrda oko starog grada na Juhoru još iz Prasrbskog doba. U paraćinskom muzeja sa ovog lokaliteta i nalazišta An, u postavci se nalaze keramičke posude, kao i metalni predmeti: kopče, grivne, ukrasne alke… Kao novinaru, koji je 1982. godine obišao lokalitet i interesovao se za otkopavanje Momčilovog grada iznad Potočca, ostala mi je u sećanju rečenica glavnog arheologa Marina Brmbolića: „Mi ovaj lokalitet smeštamo u ranovizantijsko doba, al ne znam šta ćemo sa nađenim materijalom iz gvozdenog doba“./22 Iskreno priznanje arheologa, koji nije hteo da prećuti istinu.

Bačina: Selo se nalazi na mestu praistorijskog naselja, na kome se nahode predmeti iz neolita i bronzanog doba.

Đerđelin: Toponim Đerđelin kod Bačine je višestruko interesantan. Pre svega kao jedan od najvećih praistorijskih gradova u gornjem toku Velike Morave, pod Juhorom, a po svoj prilici sazidan je pre Trojanskog rata od strane Temenića, jedne grane Jeraklida, odnosno Serba Makeridovića ili cara Serbona. O tome opširnije pišemo u posebnom poglavlju ovog dela, a sada samo da dodamo da se u blizini Đerđelina nalazi i praistorijska nekropola iz neolita i lokalitet iz bronzanog doba.

Ostrikovac-Đula: Selo Ostrikovac se nalazi na istočnoj strani Juhora blizu brda Gilje kod Jagodine, a danas pripada opštini Ćuprija.

Lokalitet Đula je višeslojno naselje iz perioda eneolita-bakarnog doba, a na osnovu pronađenih artefakata definisana je kulturna grupa Ostrikovac iz mlađeg bakarnog doba. To nas uverava da se slobodno može govoriti i zvanično o posebnosti praistorijske Juhorske kulture. Naravno arheolozi u ovom periodu ne pronalaze ovde srbsku kulturu i civilizaciju, već je to kultura bez nacionalnog identiteta. Srbsko ime se nigde zvanično ne spominje, kažu savremeni arheolozi. O tome ćemo opširno govoriti u zaključku ove knjige.

Majur: Selo na severoistočnoj strani Juhora, blizu Jagodine, u čijem ataru je pronađeno više dvouhih pehara iz ranog bronzanog doba. I ovi nalazi govore o posebnosti – Juhorske kulture i civilizacije.
Sarina međa: Ispod Đurđevog brda, poslednjeg obronka planine Juhor, na južnoj strani grada Jagodine, prema Ćuprijskom putu, nalazi se lokalitet Sarina međa. Tu je 5500 godina pre nove ere postojalo naselje. Taj period „zvanična nauka“ naziva starčevačko-vinčanskom kulturom, a istoričari Autohtonističke škole – Prasrbskim dobom. Da su stanovnici naselja Sarina međa bili Srbi-Sarbi, sugerira nam i korenska morfema – sar, koja se nalazi i u nazivu etnonima: Sarbi, Sarbini, Sarbati, Sarbani… A svi se odnose na srbski nacionalni identitet. A jezik, kao što znamo, bolje pamti od arheologije. I tadašnje srbsko ljudstvo naselja Sarina međa poznavalo je metal – med ili bakar, a na ovom lokalitetu su pronađeni i ambari puni pšenice, u ugljenisanom stanju. Ta činjenica nam sugerira zaključak da je pšenica autohtona vrsta iz praistorije Srba.

BAKARNO DOBA – JUHOR I RIZNICE DRAGOCENOSTI

Najnovija arheološka istraživanja u Srbiji, donela su iznenađujuće rezultate i promenila dosadašnje ubeđenje naučnika da stari Vinčanci nisu poznavali bakar. Sada je dokazano da su Vinčanci pre 8000 godina stare ere već uveliko kopali i prerađivali rudu bakra, izdvajali minerale i razvili prvu metalurgiju na svetu. Taj period se zove – Bakarno doba. I ugledni stručnjak Dragan Jacanović potvrđuje „da je Vinčanska kultura od svojih početaka poznavala tajnu metalurgije i da je Vinča – definitivno prva metalna kultura Evrope, a možda i sveta“.

Dakle, prvo rudarenje i prva upotreba ovog metala započeta je u Srbiji,odnosno tamo gde se i začela prva civilizacija. Pronalazak bakra je predstavljao prekretnicu u razvoju ljudske zajednice na Planeti, kada, posle kamenog, počinje period metalnog doba i specijalizovanih majstora i radionica: rudara, kovača, metalurga… Bakarno doba traje od 8000 godina do 2000 godina pre Hrista. Srbi su bakar prvobitno nazivali – med ili mjed. To je imenica ženskog roda. Od nje je izveden narodni naziv (etnonim) za Srbe – Medi, praistorijske Srbe iz perioda bakarnog doba, zatim od ovog metala potiče ime države – Medije i na kraju naziv velikog svetskog srbskog carstva poznatog kao – Medsko carstvo.

Izvorni srbski naziv – med – za bakar zadržao se sve do prve polovine 20. veka. Profesor Borislav Todorović (1846-1925) je u svom udžbeniku „Osnovi hemije – izvod iz Roksojeve hemije“ koristio ovaj izraz za bakar, uprkos negativnoj recenziji Sime Lozanića, čija se glavna primedba sastojala u tome da je reč za bakar – med – isuviše „posrbljen“ naziv./23

Umesto toga uvodi se reč bakar, turskog porekla, i tada verovatno naziv bakar, po Lozaniću, nije bio isuviše „poturčenjački“. Nažalost, reč bakar se kod Srba odomaćila, iako Rusi, Bugari i drugi srodni narodi i dalje govore – mjed (med) za bakar. Slična se situacija dogodila i sa srbskim nazivom za metal – tuč, koji je zahvaljujući Lozaniću i epigonima, preimenovan u – olovo.

„Srbija je u nauci već priznata kao prostor gde se javlja prvo rudarstvo i prva metalurgija na svetu – kaže dr Dragana Andonović. – Međutim, najnovija istraživanja donela su iznenađujuće dokaze da arheo-rudari i metalurzi pripadaju Vinčanskoj kulturi, za koju se verovalo da pripada mlađem kamenom dobu u kome je metal bio nepoznat. Otkrića bakarnih predmeta, rudnika i topionica širom Srbije menjaju tu sliku”. Zastarelu i pogrešnu teoriju da Vinčanci nisu poznavali metal, opovrgao je i Borislav Jovanović, koji je pronašao ogroman rudarski centar na Rudnoj glavi kod Majdanpeka, što je odjeknulo širom svetske stručne javnosti. Senzacionalno otkriće našeg naučnika verifikovao je i jedan od najvećih naučnih autoriteta sveta u ovoj grani nauke, Kolin Renfru, koji je potvrdio da su stare teorije o počecima metalnog doba pogrešne.

Rudarski centar i topionice iste starosti pronađene su i na planini Rudnik, zapadno od Juhora, kao i širom Srbije. Ta velika metalna revolucija, istovremeno se proširila i na zemlju i narod Morave, odnosno i na Juhoru, kao planini sa rudama plemenitog metala. Rudari toga doba najpre su kopali uzana okna široka do 3 metra, a potom su u dubini, idući za rudom, otvarali i čitave galerije pod zemljom. U to doba. Medi u Srbiji su prvi na svetu pripitomili goveda, kojima su transportovali rudu do topionica. Prvi pijuci su bili tvrdi jelenski rogovi, a batovi su im bili od kamenih oblutaka vezanih za konopac, kojima su udarali rudu i tako je mrvili.

„Na osnovu nalaza u topionici u Belovodama ustanovili smo da su oni čak znali da mešaju različite rude, kako bi dobili metale određenog kvaliteta. Oni su prepoznavali čak četiri vrste minerala koje sadrži bakar. Na takvom tehnološkom nivou morali su da postoje i neki merni sistem i način beleženja, kao i transport do tržišta“, objašnjava dr Dragana Antonović./ 24 „Da je prva metalurgija stvorena upravo na ovim današnjim prostorima, svedoče i najnovija otkrića arheologa Dušana Šljivara i Julke Kuzmanovićkoji su 2004. godine na nalazištu Vinčanske kulture Pločnik kod Prokuplja utvrdili da pronađeno bakarno dleto potiče iz vremena od 5.000 godina pre nove ere, a 2008. godine su otkrili bakarnu sekiru starosti 5.500 godina pre nove ere. Takođe, u leto 2009. godine na arheološkom lokalitetu Belovode kod Petrovca na Mlavi otkriveni su tragovi prerade rude bakra, a doktorant Univerziteta u Londonu, Miljana Radivojević, uradila je doktorat i odbranila ga, u kom je opisano ispitivanje praistorijske šljake, dokazavši da se zaista radi o prvoj metalurgiji na svetu iz vremena od 5.300. godine pre nove ere, te da analiza samog bakra dokazuje da ruda bakra, od koje su predmeti pravljeni, potiče iz obližnjeg mesta Ždrelo i iz Rudne Glave, kao i da je prethodno pomenuto dleto izrađeno upravo od ovog bakra. Čak je i „BBC History Magazine“ ovaj rad proglasio naučnim dokazom da se prva industrijska revolucija zaista dogodila na Balkanu (Helmu) pre više od 7.000 godina. Do sada se mislilo da je prva ruda bakra vađena na

području Bliskog Istoka gde postoji dokaz da je to rađeno pre 4.200 godina.“/25 Dakle, rudari u Srbiji, pa svakako i juhorski rudari, otpočeli su rudarenje mnogo ranije nego što se do sada verovalo. Za rudu bakra znali su još u osmom milenijumu pre nove ere, jer već u šestom milenijumu uveliko cveta metalurgija u Srbiji i na Juhoru. Topionice metala kao i naselja rudara i stanovnika su bile udaljene od rudnika, čija se tajna strogo čuvala. Za nju su znali samo malobrojni, najuži krug učesnika. Ti bakarni predmeti su bili najluksuznija roba toga doba. Arheolozi su i na samom Juhoru nalazili ostave ili skrivnice, odnosno jame u kojima su na skrovitom mestu zakopavani predmeti od bakra, zlata, srebra i drugih metala. Takođe su otkrivene i ostave iz sredine četvrtog milenijuma p.n.e. Tu su se nalazili predmeti nalik bakarnim sekirama, bez tragova upotrebe. To je period vinčanske kulture, kada je teritorija Srbije, a sa njom i Juhor, postala metalurški centar i kolevka metalurgije i metalurške prerađivačke industrije. Ti bakarni predmeti izvozili su se širom Evrope i Starog sveta, i bili su najveća dragocenost toga doba. Tajna skrovišta bakarnih predmeta sadrže materijal težak od nekoliko desetina kilograma do preko jedne tone bakarnih predmeta, dragocene vrednosti. Ovakva skladišta iz bakarnog doba obično se iskopavaju duž glavnih saobraćajnica u koridoru Velika Morava-Vardar-Egej.

Drevni Srbi bakar su nazivali – med, a u najstarijoj istoriji srbskog etnosa u poddunavskoj Srbiji najpoznatiji veliki narod zvao se Medi, Medijanci, Madijanci, Međani, da bi ih u poznije doba, posebno u rimskom periodu okolni narodi prozvali i Mezima. Mede (Međane) spominje i Homer u „Ilijadi“, a u Starom zavetu –su poznati kao Madijanci. Čak i u vreme Hristovog rođenja, kao i u prvim vekovima nove ere, teritoriju Srbije, narodi sa Bliskog istoka i iz Egipta zvali su – Medija. Identitet drevnih Meda je dokazan u istorijskim izvorima. Medi su Srbi, o čemu ćemo opširnije govoriti u poglavlju o etničkoj pripadnosti naroda sa Juhora i u dolini Velike Morave.

O postojanju rudnika bakra na Juhoru, ali i drugih plemenitih metala, svedoče toponimi kao što su Bakarni kladenac i Platinski potok, odnosno Platinska strana.Bakarni kladenac se nalazi na samom hrbatu planine, severno od Velikog Vetrena, pored puta koji spaja Vetren, preko Majura sa Jagodinom. Ime kladencu ostalo je od imenice bakar, odnosno od blizine rudokopa bakarne rude. Voda sa ovog istočnika je žućkaste boje. Rudište bakra je zatvoreno verovatno posle vladavine kuće Lazarevića, koji su ovde imali svoje rudnike i topionice, a sam knez Lazar je rado obilazio ovaj rudarsko-topioničarski centar Moravske Srbije, saznajemo i od Feliksa Kanica.

Još jedan hidronim – Platinski potok i mikrotoponim – Platinska strana uveravaju nas da su se na Juhoru u prošlosti kopale rude plemenitih metala. Ako je tu bilo platine, sigurno je bilo i rude zlata, koja ide zajedno sa bakrom i platinom. U to nas uveravaju i rudnici bakra u Boru i Majdanpeku. Platina je čist metal, tvrđi od zlata i najčešće se nalazi u rudištima sa zlatnom žicom. Nažalost ovi lokaliteti nisu istraživani, samim tim ni eventualni nalazi nisu publikovani. Danas se posigurno zna, da na Juhoru postoji još najmanje tri rudišta bakra, od toga dva u blizini sela Raševice, a jedno na Juhoru (već pominjani Bakarni kladenac).

Ostave iz bakarnog doba, koje se nalaze na liniji Velika Morava-Vardar-Egej, na glavnom srbskom koridoru u praistoriji, zakopavane su kao u žurbi, smatraju stručnjaci, i pune su bakarnih dragocenosti. Ali postoje i drugačija objašnjenja. U vreme procvata industrije dragocenih metala u antičkoj Srbiji, istovremeno počinju i priprema za osvajanje sveta. Najrazvijeniji srbski narod Medi, kreću u nove pohode preko evroazijskog kontinenta. Na svom dugom putu zaustavljaju se na pogodnim teritorijama i tu osnivaju svoje naseobine i države.

Budući da su bili tehnološki najrazvijeniji, vrlo lako pokoravaju tamošnje stanovništvo. Arij Srbinda, vođa prvih Meda odnosno Srba, odvodi veliki deo svoga naroda u Indiju. Istovremeno u toj seobi, pored oružja i dragocenosti, medski Ariji sa sobom vode i stočni mal, odnosno pripitomljene životinje, pre svega kravu, koja potom u Indiji postaje sveta životinja. Dragocenosti koje nisu mogli da ponesu, zakopavali su u ostave. Ali istovremeno počinju i međusobne borbe za prisvajanje tih dragocenosti, koje su podelile isti narod na proizvođače i otimače. Što je ostalo i do dana današnjeg. Zapravo veliki svetski ratovi počinju onda kada se javljaju dragoceni metali. Bili su to ratovi za tajnu prerade metala i izradu dragocenih proizvoda od njih, za bogatstvo, kao naprimer srbsko-srbski Trojanski rat, ili mnogo raniji srbski bratoubilački rat između naroda Pandava i Kaura u Indiji, opisan u najvećem spevu na svetu „Mahabharat“. (I Turci su znali za ovo priastorijsko ime Srba, i nazivali su ih – kaurima ili đaurima).

Na osnovu svega rečenog, zaključujemo da je kultura Bakarnog doba prva u istoriji čovečanstva napravila modernu podelu rada, razvila je rudarstvo i metalurgiju, umetnost, umetničke predmete (artefakta), pripitomljavala životinje (stočarstvo) i razvijala poljoprivredu.

Samim tim i Juhor je u to vreme, kao što materijalni nalazi i dokazuju, bio izuzetno razvijen rudarsko-metalurški centar, sa rudnicima, topionicama, kovnicama, filigrantskim radionicama i naseljima. To potvrđuju i bogate ostave sa Juhora. Po narodnoj legendi, ni deset pari volova ne može da povuče sav dragoceni teret iz ostave kod Majura.

Priče o malim ljudima, u bajkama poznatim kao patuljci, i danas postoje u narodu juhorske podgorine. Bajka o Snežani i sedam patuljaka, možda je samo alegorija na sedam malih rudara koji su radili za svoju belu kraljicu. Bili su verni, radni i misteriozni. Da bi ondašnji rudar ušao u prve rudokope širine od 1-3 metra morao je da bude malenog rasta, čvrst, otporan i jak. I kao takav bio je cenjen i uvažavan u višem i bogatijem staležu društva. A tajanstven je zato što je morao da čuva najveću tajnu toga doba – gde se nalazi rudokop.

SRBSKA OCILA NALIK NA SIMBOL EVRA?!

U praistorijskim skrivnicama u Pomoravlju srbski arheolozi pronalaze praistorijske predmete, od kojih im neki liče na simbol evra, pa smatraju da je to bila drevna moneta. Metalni predmeti u obliku ćiriličnog slova S, – za njih predstavljaju slovo-E, i asociraju ih na današnji simbol valute Evropske Unije.

Ali ovi predmeti, po mišljenju brojnih istraživača, nisu nikakva valuta, ništa drugo do metalna kresiva, pomoću kojih se brže i lakše dobijala vatra iz kremen-kamena, a ne kao do tada trenjem suvog drveta o drvo. Šibice i upaljači nisu postojali, naravno. To je bio revolucionarni pronalazak Srba – praistorijski „upaljač“, pomoću koga se dobijala živa vatra iz kamena i koji se mogao upotrebiti bilo gde i u bilo koje vreme. Vatra se dobijala kresanjem ognjila ili ocila o kremen-kamen. Iskra iz kamena hvatala se za trud (suva vlakna pečurke sa drveta) i duvanjem se potom raspaljivala u žar i plamen. Autor ove knjige pamti ocila-kresiva, koja su koristili stari Srbi sve do sredine 20. veka. Naravno, prva ocila su bila na ceni, čuvana su i deponovana u skrivenim riznicama, odakle su iznošena i prodavana.

Ova kresiva u obliku slova S – ocila, nalaze se i u današnjem srbskom grbu. Praistorijski revolucionarni izum za dobijanje vatre –predstavljen kao ocila sa krstom, nalazio se i na odeždi boginje Serbone, parnake Boga Serbona iliti cara Serba Makeridovića, gospodara trećeg svetskog srbskog carstva na tri kontinenta, posle Arija Srbinde i Nina Belića.

Srbska praistorijska ocila iz srbskog grba, kresiva za dobijanje žive vatre iz kremena – revolucionarni pronalazak iz metalnog doba drevne poddunavske i Moravske Srbije

Takođe, i na Ahilovom štitu, znači period Trojanskog rata (oko 1220. godine pre nove ere), nalaze se ovi drevni srbski simboli, kao i na mnogim drugim antičkim predmetima i crtežima. U nauci se zna da ocila, prva kresiva za vatru, potiču s kraja 6. milenijuma pre nove ere, i da su ih srbski metalurzi i vlasnici dragocenosti prodavali drugim narodima, širom

Boginja Serbona, parnaka Boga Serbona,

sa simbolima srbstva na svojoj odeždi: krstom sa četiri ocila

seljene, jer je ovaj revolucionarni izum i nastao u srbskoj praistorijskoj metalnoj industriji, najstarijoj na svetu, kako smo već videli u najnovijim otkrićima savremenih arheologa.

Ocila kao simbol ognjišta, vatre i svetlosti, uvek kod Srba imaju solarno, sunčano značenje, a krst je i prirodna svetlosna pojava. Na Severnom polu postoji prelamanje sunčeve svetlosti u vidu krsta i ovaj fenomen su zapazili naši drevni preci (možda još Hiperborejci?), poštujući ga i verujući u boga Javana ili Jovana, boga jave, svetla i videla, Belog Boga, Boga Vida (Sveti Vid), urezivali su ga u svakodnevne upotrebne predmete i nosili kao nebeski blagoslov.

Teza da su srbska ocila, ustvari, bila „praistorijska moneta“, teško da može opstati jer se posigurno, naučno, zna da je praistorijska moneta Lepenaca i Vinčanaca bila školjka, od vrste spondilus, koja je najpre među arheolozima smatrana nakitom, dok arheolog Dragan Janković nije otkrio da je zapravo ta školjka bila „sredstvo plaćanja“, jer se njeno prisustvo nalazi na vrlo širokom civilizacijskom prostoru, Azije, Evrope, Bliskog istoka i Afrike.

ČASNI KRST

Nakon što su Jevreji osudili i razapeli Gospoda našega Isusa Hrista, za Hristijane, krst postaje još značajniji simbol nove vere, pravoslavlja i srbstva, a krstom se Srbin osenjuje u svakoj prilici kada se moli Gospodu Bogu. To znamenje je simbol Spasenja, Pobede nad smrću i simbol večnog života kroz Hrista Spasitelja duša naših. To je Časni Krst. Prema usmenom crkvenom predanju, krst na kome su Jevreji i Rimljani razapeli Isusa Hrista potiče od drveta poznanja dobra i zla, sa kojeg su Adam i Eva okusili plod, nakon čega su bili isterani iz Edena ili Rajskog vrta. Krst na kome je razapet Isus Hrist, pronašla je carica Jelena, majka cara Konstantina, a jedna čestica Časnoga Krsta, koji se nalazi u Hramu Vaskrsenja Gospodnjeg u Jerusalimu, bila je donesena u Niš, na centralnu svečanost proslave 1700 godina od Milanskog edikta.

Šta se želi postići preinačavanjem praistorijske srbske i hrišćanske simbolike, perfidnim izvrtanjem istine? Verovatno, novoj evropskoj zajednici, u nastajanju, a koja je jedino povezana valutom zvanom – evro, potrebna je kakva-takva „naučna“ utemeljenost, da se navodno ideja evropskog finansijskog zajedništva kroz prasrbski znak ocila, ali po njima – evra, začela baš u praistorijskoj Srbiji ili Prvoj Evropi, kako Srbiju naziva uvažena naučnica Marija Gimbatus i kako se ona zvala u praistorijsko vreme.

Drugi poguban cilj jeste brisanje višemilenijumskog, a jedinstvenog na svetu, srbskog znaka – krsta sa četiri ocila, koji nije samo narodni, već i kalendarski, pa i univerzalni, svemirski znak srbske civilizacije.

Raspeće Hristovo na Golgoti: Časni Krst

U daljem sledu događaja, najverovatnije bi došlo do brisanja ovog najdrevnijeg srbskog heraldičkog elementa, potom i njegovo izbacivanje iz srbskog grba, srbske istorije, udžbenika i uopšte iz svesti budućih naraštaja.

MOŽE DA SE ZOVE I LISIČJI, SAMO NE – SRBSKI GRAD

Tvrđavu na Juhoru, prema zvaničnoj verziji koja godinama kruži u sredstvima javnog informisanja, otkrio je, navodno, jedan – lisac. Bežeći ispred lovaca, zavukao se u neku jazbinu, a kad su ga gonioci otkrili on je sedeo i držao neki predmet u zubima. Zbog toga su lokalitet prozvali – „Lisičjim gradom“. Ako ostavimo po strani ovaj bajkoviti prizor, kakvog nema ni kod Braće Grim, a ni kod Andersena, otkrićemo jednu gorku istinu: grad na Juhoru može da se zove i keltski, ako treba i marsovski, pa čak i „lisičji“, samo ne može da bude – srbski grad.

Na srbskoj zemlji, kolevci Srba i Prve Evrope, na zemlji prve metalurgije i industrije, na izvoru savremene pismenosti (vinčanska srbica i paraćinski praistorijski glineni bukvar), po „zvaničnoj istoriji“ koja se još uvek predaje na svim katedrama, svi su živeli pre Srba, i postojeći, čak i nepostojeći narodi, samo, navodno nije bilo Srba. Oni su došli „tek 612. godine“ Hristove ere, u vreme cara Iraklija, u velikoj slovenskoj masi, i bez jasnog etničkog identiteta… Ako je i od „akademika“- mnogo je!

PEĆINE NA JUHORU I OKO NJEGA

Prema narodnom predanju na planini Juhor ima preko stotinu pećina, a u mnogima se, kažu legende, krije basnoslovno blago. Jednu takvu priču o kaluđerima iz manastira Svetog Nikole kod Svojnova, koji su se, bežeći pred Turcima, sakrili u nekoj pećini i više nikada nisu iz nje izašli, čuli smo od igumana pre trideset pet godina. Neke pećine su, ustvari, stara rudarska okna, a nalaze se i sa istočne i sa zapadne strane Juhora. Više ih ima sa istočne strane ove planine. A postoji mogućnost da su tuneli pod Juhorom povezani i da postoji više podzemnih ulaza i izlaza na ovoj planini. To još uvek niko nije ispitivao. Bar ne u skorije vreme.

Kada je reč o pećinama, treba istaći i Jošinu pećinu, koja se nalazi 10 kilometara zapadno od Jagodine, u kojoj je pronađena ljudska lobanja stara 35.000 godina. Dakle, prve ljudske naseobine, prva staništa u okolini Jagodine i Juhora postojala su i pre 35 milenijuma. O tome se u naučnim krugovima „zvanične istorije“ ćuti. Lobanja i mesto gde je pronađena nisu dovoljno proučeni, jer je sedamdesetih godina 20. veka pećina razrušena i pretvorena u kamenolom. Taj pronalazak se prećutkuje, jer verovatno zbunjuje arheologe, pošto se takvi i slični nalazi, stari 35.000 godina, ne uklapaju u njihove naučne nazore i vidike. A za „zvaničnu“ arheologiju, čak ni u srednjem kamenom dobu (8.000-6.000 godina pne.) ne postoji ni jedno ljudsko naselje u okolini Jagodine.

Onda ne treba da čudi što juhorsko naselje na Velikom Vetrenu arheolozi ne ubrajaju u najstarija naselja tzv. starijeg kamenog, pa čak ni mlađeg kamenog doba!

Džinovski kameni blokovi sa jednog platoa na Juhoru su vulkanskog porekla, kao što je i sama planina. Megaliti su složeni tako da čine veštački izgrađenu pećinu. Vrlo je zanimljivo pitanje: ko bi mogao da ređa ove megalite, zašto i kada? Da li su te pećine zidali Sorbi (Sorbisci-Kelti) ili davno pre njih medski Srbi – Moravci? Ovakva mesta, po svoj prilici, su imala kultni karakter, pa zato ne zaboravimo da su i sveštenici Boga Bela (Nino Belić) iliti prvoga Boga Baka, imali, takođe, svoja svetilišta na Juhoru, u kojima su prenosili tajna i sveta znanja izabranim naslednicima-žrecima. Car Nino Belić proglašen je za prvog Belog Boga ili Boga Baka, a Bakovi sveštenici su oko 2.000 godina pre nove ere podigli dig prvom Belom Bogu u predelu Beloljev na Juhoru. Ako je to kultno mesto postojalo u jednom manjem naselju ispod Velikog Vetrena, sigurno je postojao još jedan glavni dig ili žrtvenik za religiozne potrebe gospodara Velikog Vetrena. Takođe, i sveštenici Boga Mitre, čiji idoli su nađeni na više mesta u Pomoravlju, su prinosili bika (baka) na žrtvu. Pa zar i drvidi (a ne druidi) pod svetim srbskim drvetom (otud i ime – drvidi) – hrastom, nisu prinosili na žrtvu po dva bela vola bez belege, posebno u vreme sečenja zlatne grane, na dan prolećnog i letnjeg solsticija. Sorbisci – Sorbi (Skordisci ili Kelti) su, uistinu, samo jedna velika grana veličanstvenog stabla srbskog naroda.

U praistorijskim pećinama, ispod megalita, mogle su biti i opservatorije. A u jednoj sličnoj pećini je i sam Sorbej (Orfej-na grčkom), kralj Rašana u predelu reke Ibar (današnja Marica), najveći pesnik, mistik i filozof Starog sveta, držao svoja filozofska, mistična i pesnička predavanja i vršio religiozne obrede. Pećine su u Prasrbsko doba služile i kao posebne zatvorene škole za najučenije i najposvećenije ljude toga vremena. Takođe, smatramo da su u takvim pećinama mogle biti i alhemijske laboratorije, gde su znalci – veštci (vest- na starosrbskom je – znanje), to jest naučnici toga doba, eksperimentisali sa bakrom i drugim plemenitim metalima i legurama. Dakle, nema konkretnih dokaza da bi pećine sagrađene od vulkanskih megalita na Juhoru mogle da se pripišu samo Keltima ili isključivo kao njihova kultna mesta. To, ipak, ostaje otvoreno pitanje za nauku, a svako namerno potenciranje bi samo štetilo arheološkoj i nauci uopšte.

TOPONIMIJA JUHORA I OKOLINE

SA SANSKRITSKOM KORENSKOM OSNOVOM

O dubokoj drevnosti civilizacije koja je živela na Juhoru, u Pomoravlju, Temniću, Belici i Levču, kao sastavnim delovima Dunavskog basena civilizacije, svedoče i brojni toponimi iz ovog kraja, koji imaju sanskritsku korensku osnovu, morfemu, i etimološko značenje. O toj srodnosti srbskog i sanskritskog jezika, Vesna Pešić, istoriograf i publicista, kaže:

„Dosadašnja istraživanja ukazuju na vezu sanskrita i jezika antičkih Srba, a jedan od vodećih proučavalaca vedske civilizacije, Emil Birnuf, u svom Eseju o vedama smatra da su pevačima koji su ove himne doneli na indijske prostore prethodili drugi, stariji pevači, njihovi preci, koji su došli iz Baktrijane i Hirkanije (područje Kaspijskog jezera i Kavkaza). Svoje stavove Birnuf temelji na osnovama naziva srodstva u sanskritskom jeziku za koje se smatra da su nastali u mnogo ranijem vremenu i području.

Drugi značajan istraživač Veda, Valter Vist, smatra da je jezik Rg-vedskih himni doneo u Indiju vladar i vojskovođa Srbinda, predvodeći svoj narod Serboi (Serbi). Sa narodom po imenu Serbi, Seri, Serei, koji je izvršio invaziju na Indiju, Vist povezuje toponime koji su nastali od korena Serb (Srb) a koji se mogu naći od Indije do Azijske i Evropske Sarmatije.

Adolf Pikte, takođe, smatra da je u vreme koje je prethodilo bilo kakvom istorijskom svedočanstvu, jedna rasa živela u prvobitnoj kolevci, ali da je razlaz bio ostvaren već 2000 godina pre Hrista kada se ova rasa prostirala od krajnjih granica zapadne Evrope pa sve do Indije, formirajući niz naroda iste krvi, koji se više nisu prepoznavali kao braća, a nisu se više ni razumevali. Međutim, koren svih indoevropskih jezika neizostavno vodi ka jednom početnom jeziku, pa prema tome i praistorijskom narodu“, piše Vesna Pešić/ 26 i nastavlja: Najstariji pisani trag o Srbima nalazimo u svetim knjigama Vedama. U Rg vedi, u osmoj himni (RV 8. 32. 2) pominju se lična imena Srbinda i KuSurbinda, ali u ovim knjigama nalazimo i ime Serbh, kao i mnoštvo drugih reči, srbofonog porekla i značenja, a posebno u geografskim nazivima mesta u Indiji, popisanih u „Geografskom atlasu Indije“, koji su sačinili britanski naučnici. Nazivi mesta srbskog porekla i srbofonog izgovora su: Srba, Sorbana, Serbanija, Morava, Timok, Mlava, Ramna gora, Kovilje, Mala bara, Bela zora, Grad, Kos, Carevo, Drava, Serbistan, Kotor, Srbelj, Pramen, Seja, Borje, Čarnigor, Lugonja, Lakat, Sivonja… I na hiljade drugih sličnih ili istovetnih reči. U Indiji je u prastaro doba postojala posebna oblast – Serbika, koja je obuhvatala Srbe Arijevce i njihove zapadne susede. Vinčansko pismo-Srbica i prasrbski raško-pelaški jezik preneseni su iz Dunavskog basena srbske civilizacije u Indiju.

Za taj prvotni srbski jezik švajcarski palolingvista Adolf Pikte još tvrdi: „jezik tog naroda bio je osnova za mnoge jezike koji su iz njega nastali“, odnosno „prvi arijevski jezik ustvari je jezik majka“.

„Sanskritski jezik koji se u današnjoj nauci smatra majkom jezika je „jezik brat“ srbskom jeziku“ – kaže lingvista Slobodan Filipović. Pavle Šafarik i Aleksandar Belić, dva najveća filologa svoga doba, jezik tih Srba Arijaca zovu – prasrbski jezik.

Zato ćemo pomoću tog prasrbskog jezika objasniti zatamnjena značenja nekoliko današnjih najvažnijih toponima na Juhoru i u njegovom podnožju. Time želimo da i na lingvističko-istorijskoj ravni utemeljimo tezu da juhorski prasrbski grad potiče od najstarijih vremena i da je po svom nastanku stariji od najznačajnijih srbskih gradova u praistoriji, naprimer – Troje i Vavilona, ali i od Rima, Londona, Viene (Beča), Venecije i mnogih drugih gradova koje su podigli Srbi.

Ahorn=Jahorn=Juhorn=Juhor: Ova planina je dobila ime po drvetu – ahorn, kako se na starosrbskom – srbaljskom jeziku zvao današnji – javor. Na Juhoru i sada postoji jedna strana koja se zove Javornica, zbog preovlađujućeg drveta. Srbaljski (tribalski) izraz – ahorn – vremenom je evoluirao u – javor, a prema modelu promena, odnosno derivaciji koju smo dali na početku ovog pasusa.

Vrethre=Vetren: Juhor se u narodnoj tradiciji ovoga kraja smatra zmajevitom planinom. Jedan njegov vrh i danas nosi ime – Zmajevica.

I Vetren (Veliki i Mali) nosi ime zmajskog čudovišta iz drevne mitologije Srba na indijskom potkontinentu. Vrethre je bio ogroman zmaj koga je mogao da pobedi samo bog Indra, i ta pobeda mu se ubraja u najveće podvige starosrbske iliti vedske civilizacije. Po raseljavanju Srba iz Indije, koje je po nekim naučnicima trajalo više od hiljadu i po godina, vrativši se u najstariju postojbinu, odnosno kolevku pradedova, srbski narod je doneo i nazive iz indijskog zavičaja. Grad na Velikom Vetrenu se nalazi, simbolično rečeno, na Velikom Zmaju.

I u srbskoj novijoj mitologiji veliki broj srbskih junaka potiče od zmaja i majke vile: Zmaj od Noćaja, Zmaj Ognjeni Vuk, Zmaj od Mačve, Relja Krilatica, Miloš Obilić koga je porodila vila Janja, a sam Obilić je nosio znak zmaja na šlemu. Despot Stevan Lazarević je bio na čelu polutajne viteške organizacije „Crveni zmaj“, za odbranu od Turaka. Toponima sa osnovom zmaj na srbskom tlu ima previše da bismo ih nabrajali.

Glavaca=Glavica: Na Juhoru postoji vrh Oštra Glavica, a u njegovom podnožju kod sela Raševice brdo – Glavica. I u drugim podjuhorskim selima postoje brda sa istim nazivom. A čini mi se i u skoro svakom selu Srbije. Na sanskritu ili najdrevnijem raško-belaškom jeziku reč – vaca – ima značenje – vika. Prvi deo imenice – gla – ima značenje u smislu: mnogo, veliko, odnosno – glamur. Dakle, u prevodu – Glavaca je Velika vika, ili mesto odakle se viče, doziva, javlja, obaveštava… Čak i u prvoj polovini 20. veka, sa sličnih brda-Glavica, dobošari i panduri su vikali i obaveštavali narod o onome šta vlast naređuje ili traži.

Na juhorskoj Oštroj Glavici je verovatno u praistoriji bilo mesto za izviđanje, a izviđači su vikali, obaveštavali juhorski grad, podgrađa i naselja, kad se neprijatelj približava Juhoru i sa koje strane.

Obrek=Obrež: Obrež je najveće selo ispod Juhora na njegovoj južnoj strani, u Temniću. Na sanskritskom reč – breca – znači – govor. I danas u savremenom srbskom jeziku se upotrebljava ovaj izraz: „Šta se brecaš“?, „Dobro mu se obrecnula“, „Breca se na svakoga“ i tako dalje.

Tvrdimo da je čuvena srbska, modalna, rečca BRE, za koju se do sada nije znalo tačno poreklo, a posebno ne njeno pravo značenje, potiče upravo od sanskritske reči BRECA ili GOVOR. Prema tome, BRE znači: RECI, GOVORI, REKNI, KAŽI… Naprimer: “Šta je, bre?“, “Gde si, bre?“, “Ajde, bre?“, bukvalno prevedeno znači: “Šta je, reci?“, “Gde si, govori?“, “Ajde, kaži?“. U srednjem veku kad su Turci zabranjivali zvona u srbskim pravoslavnim svetinjama, manastirska drvena klepala su se zvala još i BRECALA, jer su BRECALA – GOVORILA kaluđerima kad je vreme za službu, ručak ilidruge poslove.

I sada se može čuti u Podjuhorju kako se neka devojka OBREKLA momku. U ovom slučaju više je nego jasno da glagol OBREKNUTI potiče od oblika OBRECNUTI, s tim što sada ima značenje OBEĆATI SE (nekom). OBREKNUTI SE, isto je što i ZAREĆI SE. Onaj koji se obrekne, dadne reč, a reč je jača od svakog zakona, zove se OBREK, to jest ZAREKNUT čovek. Monasi su, recimo, OBREKNUTI ljudi, jer su se OBREKLI BOGU. I uopšte, svako ko se OBREKNE na nešto, na neko delo, pred ikonom, pred ljudima, pred samim sobom je – OBREK.

Verujemo da je naziv sela OBREŽ, u Temniću, samo malo izmenjena forma sanskritsko-srbske reči–OBREK. U slobodnijem “prevodu“ OBREŽ znači OBREKNUT, OBEĆAN ili ZAREKNUT (nekome ili nečemu, na nešto ili na neko delo). Obrež u Sremu, naselili su upravo meštani temnićkog Obreža, u jednoj od brojnih seoba iz turskoga vakta. Smatramo da smo prvi u našoj jezičkoj nauci – lingvistici, konačno rešili „problem“ čuvene srbske rečce – BRE, tako rado korišćene u srbskom rodu.

Beloljev i Beli breg: Dva susedna toponima, na istočnoj strani Juhora imaju u korenskoj morfemi pridev beo, navodno zbog bele boje zemljišta. Međutim, toponim Beloljev mora biti da potiče iz duboke starine, pre 4000 godina, kada je Nino Belić ili bog Bel, Beli Bog (Baal, Vaal, Nimbrod – u Starom zavetu) osvojio opet, kao i Srbinda pre njega, svetsko srbsko carstvo i proglasio se za prvog boga Baka. Njemu u slavu na ovom brdu podignut je žrtvenik– Beloljev dig. Pridev beo imao je u to vreme značenje – svetli, presvetli – kako se i danas titulišu svetovni i duhovni velikodostojnici. Juhorski toponim Beloljev čuva uspomenu na svetlog srbskog boga i cara Nina Belića, Belog Boga. U Srbiji ima sijaset geografskih imena sa osnovicom – beo.

Presloš: Na Juhoru pre potesa Beli breg i Beloljev nalazi se predeo Presloš. U dubokoj praistoriji ovoga kraja verovatno je ovde bio presto nekog juhorskog vladara. Naziv Preslo za presto nije usamljen u srbskom jeziku. Na desnoj obali Velike Morave, na planini Babi, postoji toponim – Preslo. Istraživači, istoriografi i lingvisti smatraju da toponim – Preslo- označava – presto. I u novijoj, srednjovekovnoj istoriji Srba, nailazimo na izraz – preslo. U jednom srednjovekovnom letopisu se kaže „izmesti svoj preslo“. Ako je u blizini bio Beloljev dig, hram, žrtvenik ili svetilište, logično je da se u blizini nalazio i presto, odnosno kuća juhorskog ili lokalnog vladara, tako da bi Beloljev dig bio neka vrsta pridvorskog svetilišta ili današnjim izrazom rečeno, pridvorska crkva.

Male i Velike Medvođe – Medveđi: Na samom Juhoru postoje dva oveća visa koje narod zove Veliki i Mali Medveđi. Na prvi pogled nazivi nam sugeriraju da su to zootoponimi, što je po našem mišljenju netačno. Prvobitno na Velikom visu verovatno su stanovale vođe juhorskog življa, elitni sloj Meda – Velike medske vođe ili Velike Med vođe. Na ovom visu imali su svoje utvrđenje, dok je niži stalež: rudari, zanatlije, livci i tako dalje, stanovao na susednom visu – Male Medske vođe ili Male Medvođe..

Zna se po predanju, a to potvrđuju i arheološki nalazi, da u podnožju brda Male Medvođe, na terasi izloženoj prema jugoistoku, se nalaze materijalni ostaci naselja iz praistorije, a i samo ime tog lokaliteta – Šiba, govori nam da su tu postojale prvobitne vinčanske kuće, ovde zvane – sibe ili sibare. Severno od ovog mesta, na suprotnom visu – Šiboviti (Siboviti), takođe je u praistoriji postojalo slično naselje. Dakle, prve srbske kuće imale su kupolu kao krov. Srbi su savremenoj arhitekturi dali i kupolu (kalotu), kojom se i danas natkriljuju i sakralne i svetovne građevine. Kupola je bila i ostala simbol moći i dostojanstva ktitora.

„Naš sistem razvoja civilizacije, jeste dovodio do urbanizacije, ali do takve urbanizacije gde su naselja živela u harmoniji sa prirodnim okruženje, pojašnjava Harold Hartman i ekonomski komunicirala sa drugim naseljima, bez formiranja čvrste državne organizacije i mešanja jedne zajednice u poslove druge. Hartmanov model, kako je on nazivao „Dunavske civilizacije“ u potpunosti podržava teoriju o izvornosti Srba i Slovena na Helmu i u Podunavlju“./27 Model razvoja prasrbske civilizacije zasniva se na čvrstoj vezi čoveka i prirode i njenim ciklusima, da je zemlja zaista bila Boginja Majka, koju svojom toplotom i zracima oplođuje da bi rađala – Otac Nebo (Sunce – Svarog, Dažbog ili Jarilo, Jarij- Arij).

ETNIČKA PRIPADNOST NARODA PODJUHORJA

I POMORAVLJA

Na početku ovog poglavlja odmah moramo da kažemo da je u Pomoravlju i Podjuhorju oduvek živeo jedan isti – srbski narod, u manjem ili većem broju, što je zavisilo od ratova, seoba, bolesti i raznih pošasti, bez obzira pod kojim ih sve različitim imenima, često i namerno iskrivljavanim, beležili strani hroničari, letopisci, istoričari, prijatelji i neprijatelji, a koje je oduvek put nanosio baš kroz srbsku zemlju – kolevku Evrope. U istorijskim izvorima i literaturi susrećemo najrazličitija imena za srbski narod: Serboi, Serbi, Medi, Srbinde, Srbalji (Tribali), Sorbi, Sorbisci (Skordisci), Sarbati (Sarmati), Sarbani, Serbani, Serdani, Serdi, Rašani (Tračani), Belasti (Pelasti), Arijevci, Jovani, Moravljani, Morvani, Moravci, Zamoravci…

Raško-belaški narod – Rašani bio je najveći na svetu i u vreme Herodota (5. vek pre nove ere), a to ostaju i u srednjem veku, što nam potvrđuje i grčki pisac Laonik Halkohondilo. Narod Rašana je imao preko 500 plemena ili rodova, a isto toliki broj bratstava je imao i drugi veliki srbski narod – Iliri. Onda zaista nije čudo da u istorijskim izvorima nalazimo toliki broj naziva za Srbe. Čudno je samo što „zvanična istorijska nauka“ ne priznaje te elementarne činjenice, jednostavno ih odbacuje i ne uvažava, jer se očigledno ne uklapaju u njihovu „političko-ideološku konstrukciju“. A glavni zagovornici ove pogubne teorije su bili Stojan Novaković i arhimandrit Ilarion Ruvarac. I danas institucionalizovana istorijska nauka jednostavno previđa rezultate istraživanja i takvih naučnika kao što su: Milan Budimir, Miodrag Grbić, Branko Šljivić, Svetislav Bilbija, Radivoje Pešić, Olga Luković Pjanović, Ranka Kuić…. i mnogi drugi. Branko Šljivić je još tridesetih godina 20. veka, pokazao da su morfološke i antropološke karakteristike ostataka skeleta starosedelaca Balkana, bez obzira da li se radi o Rašanima (Tračanima), Ilirima ili drugim plemenima, jednake sa starim Slovenima ili Srbima./28

O neprekidnosti života Srba na Juhoru i u Pomoravlju, svedoče brojna arheološka nalazišta iz svih istorijskih perioda, u šta nas uveravaju rezultati istraživanja poznatih arheologa i istoričara iz ovog kraja, kao što su bili: Dušan Vukićević, Ilija Vukićević, Savo Vetnić, ali i nalazi mnogih drugih mlađih istraživača, koji su se bavili, a i danas se bave, prošlošću Pomoravlja i Juhora. Svako od njih je dao svoj doprinos, manji ili veći, da se što bolje rasvetli istorija Podjuhorja i Pomoravlja. Nažalost, savremena „zvanična istorijska nauka“ i dalje ne prepoznaje srbski identitet u Pomoravlju i na Juhoru, kao ni na celom Balkanu, pre sedmog veka Hristove ere. Za nju tek tada počinje istorija srbskog naroda. Ali to ćemo dokazati u zaključku ove knjige, sa obiljem primera gde se pominje srbski narod.

GRAD NA JUHORU STARIJI

OD DREVNIH SRBSKIH MEGAPOLISA

Grad na Juhoru iz perioda starčevačko-vinčanske kulture, odnosno Prasrbskog doba (10000 – 4000 godina p.n.e.), a na osnovu svega rečenog, spada očigledno u najstarija naselja iz tog perioda, ne samo u Srednjem Pomoravlju, već i na Balkanu. Sagrađen je verovatno u približno isto vreme kada su nastajali i veliki ravničarski megapolisi u Drenovcu, Paraćinu i Supskoj, ali kao utvrđeno planinsko naselje.

Arheologija potvrđuje postojanje bedema juhorskog drevnog grada, ali taj bedem nije otkopavan, niti je pravljena njegova vertikalna stratigrafija, kako na gradskom bedemu, tako ni u naselju, čime bi se sigurno potvrdila istina da su Kelti, inače, grana srbskog naroda, u drugom veku pre Hrista samo obnovili i dozidali već postojeći grad, bolje ga utvrdili, u skladu sa svojim tehničkim i tehnološkim mogućnostima.

Dakle, osnovni materijalni dokazi o starosti grada na Juhoru iz Prasrbskog doba postoje, a kada će srbska arheološka nauka ozbiljnije da se pozabavi najstarijim gradom na Juhoru, uprkos navodnoj teškoći što je Juhor obrastao drvećem i predstavlja problem u otkopavanju terena, za sada nemamo nikakvih naznaka. Plašimo se samo da će se arheološka istraživanja ove izuzetno zanimljive planine sa arheološkog, istorijskog i kulturološkog aspekta završiti na tome da je to najveće keltsko utvrđenje na Balkanu, i najjužniji keltski dun u Evropi. I ništa više. Tu će očigledno, bar za sada, biti kraj daljim istraživanjima srbske praistorije na Juhoru. Do nekog srećnijeg vremena za Srbe i istinitog naučnog i objektivnog pristupa. Nabrajanjem i opisivanjem manjih arheoloških lokaliteta i naselja na Juhoru i u njegovom podnožju: Slatina, Bačina, Gornji Katun, Orašje, Simonkicka mala, Macin potok, Raševica, Potočac, Svojnovo, Beočić, Pajkovac, Dragoševac, Sekurič, Majur, Sarina međa… koji su činili svojevrsni prsten naselja i utvrda, oko glavnog metalurškog, privrednog, zanatskog, kulturnog i trgovačkog centra na Velikom Vetrenu, želeli smo da činjenično i posredno dokažemo starost juhorskog grada – planinskog megapolisa iz Prasrbskog doba, njegov stvarni privredni, ekonomski i kulturni značaj.

Rasvetljujući toponime i hidronime sa Juhora i okoline: Juhor, Veliki Vetren, Obrež, Glavica, Beloljev, Medvođe… koji potiču iz raško–belaškog jezika, odnosno iz vedske civilizacije Srba i sanskritskog jezika, želeli smo da i na lingvističko-istorijskoj ravni potvrdimo starost juhorske praistorijske kulture, koja sigurno ne potiče od vremena Kelta, eventualno Tribala, a ponajmanje od Rimljana. (Naprotiv, Rim su formirali Srbi posle Trojanskog rata, tačnije princ Enej, koji je osnovao Lacij, prvo jezgro Rima. Enejevi potomci su zatim osvojili Britaniju i formirali London. O tome ćemo malo opširnije govoriti u poglavlju „Posle pada Troje Srbi osnovali novu Troju – London“. Ukratko smo osvetlili identitet praistorijskih naroda, plemena i rodova, čije se višemilenijumsko delovanje vezuje i za prostor Juhora i Srednjeg Pomoravlja: Meda, Tribala, Kelta, Rašana i naroda-Morava, a koje današnji istoričari i akademici ne prepoznaju kao Srbe, ne priznaju ih kao grane velikog srbskog narodnog stabla, koje je u praistoriji u četiri navrata natkriljivalo Evropu, Zapadnu Aziju, Indiju, Bliski istok i Afriku. Njihovo postojanje i delovanje je neraskidivo vezano i za istoriju moravskog koridora, juhorsku kulturu i uopšte za poddunavsku civilizaciju, koja je kolevka belog čoveka –evropeida, za „jezik majku“, za „prvi istočnik pismenosti“, za kolevku moderne metalurgije i rudarstva… Sve ove narode srbskoga roda i kolena, vezivalo je pre svega isto biološko, krvno poreklo, isti jezik i pismo, ista istorijska i sudbinska događanja, isti strateški i kulturološki ciljevi. Oni su nosioci današnje savremene civilizacije, njeni utemeljivači u svakom smislu.

Ti drevni Serbi, kako su se u praistoriji prvobitno zvali svi srodni narodi – sada poznati kao Sloveni, stvorili su svoju autohtonu i nepobitnu istoriju i kulturu, koja je nekoliko poslednjih vekova bila skrajnuta, zatamnjena, uništavana i devastirana.

Renesansa slovenske civilizacije: „Evropa je poželela da slovensku civilizaciju surovo odbaci kao nestvarnu. Evropa je poželela da slovenski svet baci na kolena. Ali, Evropa mora da računa na renesansu slovenske civilizacije koja je na samom pragu. Budućnost istorije mora da računa baš na slovenske institucije. Evropi je potrebna nova škola i nova nauka, ako još ima osećanja odgovornosti za budućnost… Evropski koncept mondijalizma srušio se u Jadranskom moru naočigled celog sveta. Sve svoje promašaje Evropa će pripisivati Jugoslaviji i Srbiji. Ona će i u Jugoslaviji i u Srbiji naći svoje privrženike koji će to potvrditi, klečeći pred svojim dželatima i moleći za oprost“ – rekao je profesor dr Radivoje Pešić na sastanku studijske grupe za evropske perspektive, koji je održan 1992. godine u Beogradu.

GRAD NA VELIKOM VETRENU STARIJI OD TROJE

Oko 3000 godina stare ere Troja je bila samo oveće selo, koje će tek kasnije prerasti u veoma značajan srbski grad, zahvaljujući svom strateškom položaju, razvijenoj trgovini, zanatstvu, prosveti i kulturi. Prva Troja je nešto starija od tri milenijuma pre Hrista, i prostirala se prvobitno na oko 60 ari gradske površine. U veliku srbsku i svetsku metropolu razvila se oko 2500 godina pre nove ere. Bila je glavna tržnica između Evrope i Azije: za zlato, srebro, bakar i bronzu, takođe i za nakit i drago kamenje. Iz vremena Prve Troje, nađeno je posuđe na kome je naslikana lađa sa trideset veslača i oštrim pramcem. Troja je imala ulogu svetskog grada između Evrope i Azije, Belog i Crnog Mora. Uticaj Troje se osećao na Helmskom (Balkanskom) poluostrvu, u Podunavlju i Pomoravlju.

Oko 2200. godina stare ere, Prva Troja je opljačkana i razorena, jer je svojim bogatstvom privukla mnoga plemena iz Male Azije, koja su je napadala u više navrata dok je konačno nisu osvojila. Prema Pirenu, Prvu Troju su opljačkali Srbi iz plemena Luviti sa Balkana, koji su prešli u Malu Aziju preko Dardanela oko 2300 godine. Druga obnovljena Troja, ojačana i proširena, trajala je sve do 2025. godine stare ere, kada je srušena, najverovatnije u vreme osvajačkog pohoda Nina Belića. Oba puta, posle pada Troje mnogi Srbi su se doseljavali na Balkan, a 1860. godine p. n. e. došli su čak i do Venecije. Posle pada takozvane Homerove Troje, opevane u „Ilijadi“, A ZA KOJU UGLEDNI ISTORIOGRAFI I NAUČNICI TVRDE DA JE TO BIO DANAŠNJI – SKADAR, princ Enej iz kontinentalne Sardanije (Dardanije) odnosno Srbije, poveo je svoj srbski narod i ratnike na Apeninsko poluostrvo. Na osnovu naših istraživanja, centar Bregije (Frigije) nalazio se kod Kruševca, na brdu – Bagdali (Bag dal = Bog dao), naziv koji skoro u potpunosti korespondira sa Bagdadom (Bag dad = Bog dade). Enejeva žena, princeza Kruša, u opštem metežu i bežaniji iz zapaljene Troje, nije mogla da pronađe svog muža i sa većim odredom konjanika vratila se u Bregiju, zemlju na bregovitom Balkanu. Verujemo da ime današnjeg Kruševca, čuva uspomenu na svoju princezu Krušu, kada je u praistoriji, a potom i u srednjovekovnoj Moravskoj Srbiji, Kruševac bio prestoni srbski grad.

GRAD VELIKI VETREN STARIJI OD VAVILONA

Nino Belić, prvi bog Bak i prvi osvajač svetskog srbskog carstva, posle Srbinde, podigao je grad Vavilon, koji je pre njegovog dolaska bio malo naselje koje su Sumerci zvali – Kadimira. Nino je pošao iz Srbije, 2025. godine pre Hrista, iz Nise (Niš) odakle će polaziti i Serbo Makeridović i Aleksandar Veliki Karanović, i za nepunih 18 godina osvojio je zapadnu Aziju, Međurečje, celu Malu Aziju, Jermeniju i Mediju. Osvojio je zemlje oko Crnog mora i oko Kaspijskog jezera, deo južne Rusije, Iran i Arabiju. Osvojio je Avganistan i Indiju do reke Inda, Bliski istok… Nakon toga vratio se u Srbiju. Nino je osnovao gradove Vavilon, oko 2015. godine pre nove ere i posvetio ga Bogu Belu ili Belom Bogu, koga Jevreji nazivaju Baal, Vaal, a ime Vavilona prevode kao – Bab-ilanu (Božja vrata), dok ga Grci ga preinačavaju u Babilon. Nino je osnovao grad Vavilon oko 2015. godine pre nove ere i posvetio ga Bogu Belu ili Belom Bogu, koga Jevreji nazivaju Baal, Vaal, a ime Vavilona prevode kao–Bab-ilanu (Božja vrata), dok ga Grci preinačavaju u Babilon. Vrativši se u Srbiju, u Nisu, Nino Belić nije poveo svoju ženu Semiramidu, takođe od roda Meda, već je ostavio da dovrši izgradnju Vavilona.

Izgradnja Vavilona se poklapa sa prvim asirskim carstvom koje je stvoreno oko 2000 godina pre nove ere. Drugo vavilonsko carstvo je obnovljeno oko 1400 godine, a treće oko 800 godina pre Hrista. Bošar za Nebroda, biblijsko ime cara Nina Belića, kaže: „Primi quoque Babylonis conditus Nebrodum aiunt auctorem litterae Hebraeorum his verbis: ‘Chus Nebrodum genuit’ (codice Arm. Chus est Aetiops a quo procreatus creditur Nebrodus), (Z.st.144/5). To u prevodu znači: “Prvi koji je osnovao Vavilon bio je Nebrod…“./38

Naselje-grad na Velikom Vetrenu, iz Prasrbskog doba, starije je po postanku i od Vavilona, i to čak više hiljada godina.

ZAKLJUČAK

Dakle, osnovni materijalni, arheološki, lingvistički i istorijski dokazi o starosti grada-naselja na Velikom Vetrenu, najvišem vrhu planine Juhor, postoje, a kada će srbska arheološka nauka ozbiljnije pozabaviti tim gradom, odnosno ukupnim juhorskim kulturnim i istorijskim nasleđem, za sada nemamo nikakvih naznaka. Pribojavamo se samo da će se arheološka istraživanja ove izuzetno zanimljive planine, ali i u arheološkom, istorijskom i kulturološkom smislu završiti na tome da je to samo najveće keltsko utvrđenje na Balkanu. I ništa više. A o njenim posebnostima, gustini arheoloških lokaliteta, originalnom i jedinstvenom arheološkom materijalu, od keramike do zlatnih ukrasa, lokalnih originalnih varijanti ili o inovacijama tipičnim samo za juhorsko podneblje, o skrivnicama sa blagom, praistorijskim rudnicima, drevnim svetilištima, prstenu utvrđenih manjih gradova oko Juhora i Velikog Vetrena, srbskom narodu Morava, koji sve ovo načini i ostavi, neće se možda u dogledno vreme opširnije govoriti. Pogotovo, neće biti reči da je Juhor sam za sebe najveći arheološki lokalitet u Srbiji. Planina – arheološko nalazište. Žarište kulture ovoga kraja. Planina sa koje se kontrolisala i druga praistorijska starčevačko-vinčanska naselja: Slatina kod Paraćina, Drenovac, Supska, praistorijska Raševica, na obali Velike Morave, Svojnovo, An kod Potočca, Đerđelin… Svima njima grad na vrhu Juhora je bio centralno vojno i upravno mesto, izviđačka stanica, naučni i metalurški centar … Tačnije rečeno – osa praistorijske moravske civilizacije. Ovaj kraći prikaz Juhora i praistorijske juhorske kulture, jedinstvene i originalne, prikaz starosti grada na Velikom Vetrenu i priču o prvotnoj drevnosti srbskog naroda dopunićemo, suštinski mnogo širim, pitanjem Ernesta Renena iz 1871. godine, koje je on uputio svojim kolegama, odnosno stručnoj istorijskoj javnosti tadašnje Evrope:

„Šta ako jednog dana Sloveni (Srbi) zatraže natrag svoju Prusku u pravom smislu, Pomeraniju, Šleziju, Berlin, zbog toga što su sva ta imena (srbska) slovenska; ako na karti označe sela Obodrita ili Veneda; šta biste na to kazali“?

U istom stilu kao i E. Renen i mi pitamo naše savremene naučnike: šta ako jednog dana evropski i svetski stručnjaci zaista priznaju fenomen srbske praistorije i kulture, samim tim i Juhora i svu njegovu posebnost, odajući na taj način i priznanje najstarijem narodu ove civilizacije – Srbima – Moravcima, velikom narodu Morava, koji sve to stvori? Stvari se, izgleda, pomeraju u tom pravcu, doduše sporije od očekivanog, ali, ipak, napreduju ka boljem statusu praistorijskih Srba u savremenoj svetskoj istoriografiji.

Naime, od profesora dr Srboljuba Živanovića, istaknutog istoričara srbske istorijske škole, saznajemo podatak da se Nemačka akademija nauka odrekla svoje netačne germansko-nordijske škole još osamdesetih godina 20. veka, i o tome je napisana i knjiga, koja se može naći i pročitati u biblioteci Narodnog muzeja Srbije u Beogradu. Dakle, ozbiljni nemački istoričari su priznali falsifikovanje slovenske i srbske istorije. Srbskim „zvaničnim istoričarima“, najboljim sledbenicima stare, a opovrgnute, „germansko-nordijske škole“ to još uvek ne pada na pamet.

Čini nam se da istina o srbskoj istoriji, civilizaciji i kulturi, srbskoj rasi i njenim veličanstvenim dostignućima u svim oblastima života, srbskom narodu koji je postavio temelje ove civilizacije, izlazi na videlo. Zaveri ćutanja – uskoro stiže kraj.

„Srbi su ostali do današnjih dana na centralnom prostoru Stare Evrope i direktni su baštinik Starih Evropljana. Lavina najnovijih genetskih i lingvističkih istraživanja ovo samo potvrđuje, što znači da će u istoriografskoj nauci morati da dođe do krupnih pomeranja. Najnoviji rad o Prirodno-fizičkoj genezi Srba, Dragoljuba Antića, maestralni je prilog novim teorijama kojima će stare konzervativne šeme uskoro i definitivno morati da prepuste svoj dvestogodišnji primat na svim katedrama i u školskim klupama“, piše Vesna Pešić, u već pominjanom časopisu „Srpsko ogledalo“ i na kraju teksta zaključuje:„Naravno da nema nikakvih razloga da naš narod ulazi u budući svet sa nekakvim ksenofobičnim postavkama, niti sa bilo kakvom mržnjom prema drugim narodima, ali ni sa bilo kakvim kompleksom inferiornosti. Materijalno bogatstvo je prolazno, a suština jedne nacije su ljudi i njihove duhovne vrednosti i nagomilana kulturna baština. Izvlačenjem snage iz sopstvene tradicije lako će se opstati među narodima, koji takvu prirodnu i usklađenu tradiciju nemaju“./39

05.01.2020.

Izvor: patriot.rs